پوهنیار دادالله حلیم - عضو هیات علمی دانشکده زراعت دانشگاه البیرونی
پوهنیار گل افغان عادل - عضو هیات علمی دانشکده زراعت دانشگاه البیرونی
پوهنیار محمد ایوب صائم - عضو هیات علمی دانشکده زراعت دانشگاه البیرونی

خوراک های کنسانتره (Concentrate feeds) عبارتند از خوراک هایی که حاوی مواد مغذی و انرژی بیشتر و کربوهیدرات نامحلول کمتر از ۱۸ درصد باشند. خوراک های کنسانتره به دو بخش عمده، یعنی خوراک های کنسانتره پرانرژی (Carbonaceous feeds) و خوراک های غنی از پروتئین (Proteineous feeds) تقسیم می شوند. در مواردی که مخصوصا اوایل شیردهی دام و ایام زمستان باشد، خوراک های غیرمتراکم قادر به تامین مواد مغذی مورد نیاز برای تمام پروسه های فزیولوژیکی حیوان مانند تولید شیر، باردارای، رشد و نمو وغیره نیستند. خوراک های کنسانتره بخش اساسی و ضرورتی برای جیره گاوهای شیری محسوب می شود. مقدار مصرف خوراک های کنسانتره برای گاوهای شیری به مقدار تولید شیر و کیفیت علوفه بستگی دارد. برای گاوهای که تولید شیر روزانه آن ۷ – ۸ کیلوگرم باشد لازم به استفاده از خوراک کنسانتره نبوده و با تغذیه علوفه باکیفیت (یونجه تازه و یا خشک آن) احتیاجات غذایی حیوان بر طرف می شود، اما گاوهای که بیشتر از ۸ کیلوگرم شیر در روز تولید می کنند در مقابل تولید هر کیلوگرم شیر به نیم کیلوگرم خوراک کنسانتره بعلاوه مقدار لازم علوفه تازه و مرغوب لازم دارند، این در حالی است که علوفه لازم بدون هیچ محدودیتی در اختیار گاو شیری قرار گیرد. در اوقاتی که خوراک اصلی گاوهای شیری را کاه خشک و غلات تشکیل دهد مصرف خوراک کنسانتره نیز افزایش یافته و حدود ۲ درصد وزن بدن در نظر گرفته می شود و مصرف بیشتر آن بالای مقدار مصرف کافی فیبر تاثیر گذاشته در نتیجه سبب کاهش چربی شیر می گردد. مواد اولیه جهت تهیه نمودن خوراک کنسانتره، نظر به قابل دسترس بودن آن نزد دامدار فرق می کند به هر صورت برای گاوهای شیری ای که بین ۱۰ – ۱۵ کیلوگرم شیر تولید می کنند، مقدار ۳۵-۴۰ درصد دانه ذرت به شکل آرد، ۲۵-۳۰ درصد دانه جو به شکل آرد، ۱۵– ۲۰ درصد سبوس گندم، ۸-۱۰ درصد تفاله چقندر، ۵-۷ درصد کنجاله پنبه دانه، ۰. ۵ درصد نمک و ۱. ۵ درصد کلسیم کربنات یا دی کلسیم فسفات در نظر گرفته می شود.

گاو شیری، تولید شیر، خوراک کنسانتره، خوراک غیر کنسانتره.