شیوا غزنوی - دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
سعید یزدانی - استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
حامد رفیعی - استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

مقدمه: مراتع کشور یکی از منابع اساسی تولید محسوب می گردد و بخش مهمی از علوفه مورد نیاز دام را تامین می کند. در بخش زاگرس، این منابع بسیار حائز اهمیت می باشد. همچنین به دلیل تخریب بالا در استان لرستان، طرح های مرتع داری از اهمیت بالایی در این استان برخوردار هستند. لذا با توجه به اهمیت حفاظت از منابع طبیعی تدوین راهبردهای حفاظت و بهره برداری از این منابع و شناسایی مولفه های بازدارنده مشارکت به عنوان ضرورتی بنیادی بیش از پیش احساس می شود. مشارکت مردم در هر پروژه ای ضامن اجرا و پایداری آن پروژه است. این مساله در حفاظت از منابع طبیعی از اهمیت بیشتری برخوردار می باشد، زیرا مسائل مربوط به محیط زیست و منابع طبیعی با زندگی جوامع آمیخته است و توفیق هر نوع برنامه ای نیازمند مشارکت این جوامع خواهد بود.مواد و روش ها: مشکل اساسی که برنامه ریزان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان با آن روبرو هستند، عدم مشارکت مرتع داران با توجه به نقش موثر آن ها در حفظ و احیای مراتع، در اجرای طرح های مرتع داری می باشد که این گونه برنامه ها را با عدم موفقیت روبرو ساخته است. لذا هدف اصلی از این پژوهش بررسی علل عدم مشارکت بهره برداران با تاکید بر آموزش از دیدگاه کارشناسان در این استان می باشد. جمع آوری داده ها و اطلاعات در این پژوهش از طریق ۲۰ پرسشنامه از کارشناسان کل استان لرستان) انجام شد و به منظور تحلیل داده های این مطالعه، از نرم افزارهای Spss۲۱ و Expert Choice۱۱ استفاده شد.نتایج: نتایج نشان داد که موانع ساختاری، مدیریتی، اقتصادی سه عامل بازدارنده مهم در عدم مشارکت می باشد. جمع بندی نتایج این تحقیق نشان می دهد که به منظور بهبود شرایط مراتع با رویکرد مشارکت بیشتر بهره برداران برای منطقه ی مورد مطالعه و مناطق مشابه از توانمندی ها و نقطه نظرات بهره برداران و کارشناسان استفاده شود. نظر به جایگاهی که روستا و روستانشین ها در پویایی اقتصاد کشور، از قبیل کمک به رشد اقتصادی، کنترل نرخ تورم، افزایش نرخ اشتغال و فعالیت دارند، می توانند بستر مناسبی برای تولیدات کشاورزی، دامی، صنعتی و خدماتی، حفظ محیط زیست و امنیت، هنجارهای فرهنگی و اجتماعی، حراست و نگهبانی مرزها را فراهم نمایند. بنابراین ترسیم نقشه راهی که نقش روستاها را در نظام برنامه ریزی کشور تعیین نماید از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این میان آموزش نیز همواره به عنوان راهی مطمئن در جهت بهبود کیفیت عملکرد و حل مشکلات مدیریت مدنظر قرار می گیرد و فقدان آن نیز یکی از مسائل اساسی را تشکیل می دهد. آموزش یک وظیفه اساسی جهت مدیریت بهتر و یک فرایند مداوم و همیشگی است. نتایج نیز نشان داد که عدم آموزش از مولفه های مهم بازدارنده در مشارکت بهره برداران می باشد. لذا می توان با اجرای برنامه های آموزشی، برگزاری گردهمایی ها و نمایشگاه ها این مشارکت را افزایش داد و سبب بهبود مراتع شد.بحث: جمع بندی نتایج این تحقیق نشان می دهد که به منظور بهبود شرایط مراتع با رویکرد مشارکت بیشتر بهره برداران برای منطقه ی مورد مطالعه و مناطق مشابه از توانمندی ها و نقطه نظرات بهره برداران و کارشناسان استفاده شود تا براساس نیازها، اولویت ها و خواسته های آن ها زمینه ی تهیه، برنامه ریزی و اجرای طرح های مرتع داری فراهم شود و در آینده بتوان شاهد بهبود مدیریت مراتع و همچنین حفاظت، اصلاح و احیای مراتع همراه با افزایش تولیدات دامی با کمترین مشکلات در سطح هر سامان عرفی به عنوان واحدهای اقتصادی- اجتماعی بود.

عدم مشارکت بهره برداران, تحلیل سلسله مراتبی, آموزش, مرتع