مصطفی رستمی - دانشیار گروه صنایع دستی و پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران
هنگامه شاهقلی دستگردی - دانشجوی کارشناسی ارشد صنایع دستی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران

عشایر بختیاری برای رفع نیازهای زندگی کوچ نشینی خود اعم از بستن بار، حمل هیزم و مشک آب، جابجا کردن گهواره کودک و... نیاز به طناب هایی محکم داشتند که بتوانند احتیاجاتشان را رفع کنند. این دستبافته ها در زندگی کوچ نشینی بختیاری ها نقش طناب را ایفا می کنند؛ با این تفاوت که زیبایی حیرت آور نقوش «وریس»، دوام و کارکردهای گوناگون انسان را شگفت زده می کند. این نوارها گاهی بار اعتقادی به خود می گیرند و زنان عشایر با نقوش بسیار متنوعی این نوارها را تزئین می کنند که هر کدام فلسفه و پیشینه ای اصیل به دنبال دارند. نقوشی که گاه از اشیاء اطراف گرفته می شوند، گاهی از گل و گیاه و گاهی نقوش برگرفته از حیوانات است. نقوش هندسی و ابتکاری نیز در میان این آرایه ها به چشم می خورد و با تغییراتی در نقوش، آن ها را به حالت نمادین و رمزآلود تبدیل می کنند. عناصر بصری به کار رفته در وریس بختیاری برگرفته از ذوق و سلیقه بافنده و محیط پیرامون زندگی عشایر است. امروزه با توجه به تغییر در شیوه زندگی، تغییرات در مواد و در دسترس بودن آن شاهد تغییراتی در نقوش، تکنیک و رنگ های به کار رفته در این هنر هستیم. مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی بر آن است با بررسی و تحلیل کیفیت عناصر بصری در وریس بختیاری به جنبه زیباشناختی این هنر بپردازد و این پرسش اساسی را دنبال می کند که: «چه عواملی بر عناصر بصری (نقوش و رنگ ها) در وریس بختیاری موثر است؟»

وریس, نقش وریس, عناصر بصری, بافته های بختیاری, عشایر بختیاری