اطهر کدیور - دانشجوی دکتری ،گروه شهرسازی ، واحد قزوین ، دانشگاه آزاد اسلامی ، قزوین ، ایران.
منوچهر طبیبیان - استاد دانشکده شهرسازی ، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران،تهران، ایران
ماندانا یوسفی - استادیار، گروه معماری ، واحد قزوین ، دانشگاه آزاد اسلامی ، قزوین ، ایران.
حسین کلانتری خلیل آباد - استاد پژوهشگاه فرهنگ و هنرجهاد دانشگاهی تهران، تهران، ایران.

در قلمرو برنامه ریزی شهری ، یک بعد مهم که در عین حال اغلب نادیده گرفته می شود تعامل بین جنسیت و فضا در فضای شهری است . رابطه جنسیت و فضا، رابطه پیچیده و جذابی است که بطور قابل توجهی بر زندگی روزمره انسان-ها تاثیرگذار است و به نحوه هدایت و تعامل انسان با محیط اطراف بستگی و ارتباط دارد. این مقاله علاوه بر مرور نظریه نظریه پردازان مطرح در جنسیت و فضا؛ به رابطه چندوجهی بین این دو مبحث پرداخته است . در همین راستا به کمک روش تحلیل مضمون مشخص شد عوامل اصلی تعامل جنسیت و فضا در فضای شهری در قالب ۳ بعد شامل : ابعادجنسیتی ، ابعاد فضایی ، ابعاد کالبدی ،۷ مولفه شامل : قدرت جنسیتی ، تفاوت جنسیتی ، فضای جنسیتی ، محدودیت فضایی جنسیتی ، نابرابری جنسیتی ، فضای زیسته و ساختار اجتماعی - کالبدی جنسیت و ۴۹ زیرمولفه (شناسایی شده در مرحله مرور نظام مند ) می باشند.در ادامه با استفاده از روش اسنادی به مطالعه تطبیقی این عوامل در فضاهای شهری محله در کشورهای ایران، اتریش و بارسلونا می پردازد. نتایج نشان می دهد که این عوامل در تعامل جنسیت و فضا در فضاهای شهری کشورهای مورد مطالعه تاثیرگذار هستند، با این تفاوت که این عوامل بصورت مولفه های طراحی شهری حساس جنسیتی در طراحی فضای شهری محله در کشورهای بارسلونا و اتریش استفاده شده اند اما در ایران این مولفه ها بخاطر قدرت انضباطی در فضا و استفاده از تکنیک های انضباطی سیاسی حکومت دیده نشده اند. تنها حرکت هایی توسط کاربران فضا در جهت به چالش کشیدنو یا تغییر و تحول در نظم انضباطی فضا توسط کاربران فضا قابل مشاهده می باشد.

جنس، جنسیت، فضا، فضای شهری، زنان.