رضا کمیجانی - دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران
مجید جلیلی - دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران
فرزاد ناظم - دانشکده علوم ورزشی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران

زمینه و هدف: ضربان قلب بیشینه یک شاخص فیزیولوژیکی جهت کنترل شدت فعالیت بدنی در حوزه ورزش و توانبخشی ورزشی محسوب می شود. به دلیل مشکلات اجرایی اندازه گیری ضربان قلب بیشینه در آزمون های ورزشی فزاینده، این شاخص فیزیولوژیکی بوسیله معادلات رگرسیونی براورد می شود. اغلب منابع علمی از دو معادله فاکس (سن - ۲۲۰) و تاناکا (سن۷/۰ -۲۰۸) جهت براورد ضربان قلب بیشینه استفاده کرده اند که بر اساس داده های حاصل از جمعیت  بزرگسال طراحی شده اند. بنابراین، ممکن است این دو معادله در جمعیت کودک و نوجوان از دقت بالایی برخوردار نباشد. هدف این پژوهش اعتیار سنجی معادلات فاکس و تاناکا در براورد ضربان قلب بیشینه پسران کودک و نوجوان می باشد. مواد و روش­ها: در پژوهش حاضر ضربان قلب بیشینه در آزمون درمانده ساز بروس تعدیل شده بر روی تردمیل مجهز به دستگاه تحلیل گازهای تنفسی به روش مستقیم در ۳۴۹ پسر سالم ۸ تا ۱۸ ساله سالم اندازه گیری شد. در ادامه ضربان قلب بیشینه با استفاده از معادلات فاکس و تاناکا براورد گردید. به منظور اعتبار سنجی معادلات فاکس و تاناکا در مجموع ازمودنی و نیز آزمودنی های کودک و نوجوان،ضربان ضربان قلب بیشینه اندازه گیری شده و براورد شده با همدیگر مقایسه شدند. برای این کار از همبستگی پیرسون، و تی همبسته و توافق بلاند آلتمن استفاده شد. نتایج: با افزایش سن آزمودنی ها تغییر چشمگیری در ضربان قلب بیشینه پسران رخ نداد. به طوری که همبستگی منفی ضعیفی بین سن و ضربان قلب بیشینه مشاهده شد (۰۵/۰>P ، ۱۹۸/۰ - =P). همبستگی معناداری بین ضربان قلب بیشینه اندازه گیری شده در روش معیار با معادلات فاکس (۱۹۸/۰=R) و تاناکا (۱۹۸/۰=R) مشاهده شد (۰۵/۰>P). با این حال، تفاوت معناداری بین ضربان قلب بیشینه اندازه گیری شده با ضربان قلب بیشینه براورد شده فاکس (۳۲/۶±۲۳/۵= میانگین اختلاف، معادل ۷/۲ درصد میانگین ضربان قلب بیشینه) و تاناکا (۱۷/۶±۰۷/۳- = میانگین اختلاف، معادل ۴۴/۱- درصد میانگین ضربان قلب بیشینه) مشاهده شد (۰۵/۰>P). به طوری که معادلات فاکس و تاناکا به ترتیب منجر به بیش تخمینی و کم تخمینی ضربان قلب بیشینه شد. همچنین نمودار بلاند-آلتمن حاکی از توافق پایین معادله های ضربان قلب بیشینه فاکس و تاناکا در مقایسه با روش معیار بود. در ادامه، با تقسیم آزمودنی ها به دو رده سنی ۸ تا ۱۳ سال و ۱۴ تا ۱۸ سال تغییری در نتایج ایجاد نشد. به طوری که، همبستگی معناداری بین ضربان قلب بیشینه معادلات فاکس و تاناکا با روش معیار مشاهده نشد (۰۹۴/۰ – ۰۲۸/۰ =R) (۰۵/۰P).نتیجه گیری: به نظر می رسد که در پسران کودک و نوجوان معادلات ضربان قلب فاکس و تاناکا از اعتبار کافی برخوردار نیستند. با این حال در شرایطی که مجبور به براورد ضربان قلب بیشینه هستیم معادله تاناکا از خطای براورد کمتری برخوردار است. با توجه به نتایج این پژوهش، طراحی معادله بومی جهت براورد حداکثر ضربان قلب پسران کودک و نوجوان ایرانی سودمند خواهد بود.

کنترل شدت تمرین, ضربان قلب بیشینه, معادلات ضربان قلب بیشینه, کودکان و نوجوانان