سحر پورمهدی زاده - دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه خوارزمی تهران
جمشید روستا - گروه تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان

عصر حاکمیت سلجوقیان بر کرمان، به ویژه هم زمان با حکومت برخی از دولتمردان کاردانش، یکی از اعصار مهمی است که این سرزمین از سر گذرانیده است. حکومتی که با ورود ملک قاورد سلجوقی به کرمان در حدود سال ۴۴۲ق پایه­ریزی شده و پس از وی نیز در میان جانشینانش تا حوالی سال ۵۸۳ ه.ق ادامه یافت. حاکمان سلجوقی و کارگزاران آنها در این مدت­زمان، تحولاتی را در عرصه­های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کرمان به وجود آوردند؛ اما آنچه به طور خاص در پژوهش حاضر مورد واکاوی قرار خواهد گرفت بررسی امراض سلاطین این حکومت و شیوه های درمانی است که توسط پزشکان این عصر به کار گرفته شده است. پژوهش حاضر با کاربرد روش استدلال و منطق تاریخی، بر آن است تا در گام نخست، به معرفی کوتاه حکومت سلجوقیان کرمان پرداخته و در دومین و اصلی ترین گام، امراض رسوخ کرده به دربار سلجوقیان و شیو ه درمانی پزشکان دربار، جهت رفع این بیماریها را مورد واکاوی قرار دهد. در همین راستا از منابع مختلف تاریخی، پزشکی و همچنین تحقیقات جدید در قالب کتاب و مقاله، بهره برده شد. یافته­های این مطالعه نشانگر آن است که پزشکان حاضر در دربار سلجوقیان کرمان، از داروهای گیاهی و کانی های موجود در کرمان، جهت مداوای بیماران خود بهره برده و برخی از پزشکان این عصر به ویژه افضل­الدین ابوحامد کرمانی، تاکید بسیار فراوانی بر پیشگیری داشته و آن را بر درمان ارجح می­دانند.

بیماری, پزشکان, سلجوقیان کرمان, شیوه های درمان, علم پزشکی