الهام لشکری - استادیار شهرسازی، دانشکده عمران، معماری و شهرسازی، دانشگاه سجاد، مشهد، ایران.
فاطمه ارجمندی - دانشجوی کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

مسکن به عنوان یکی از مهم ترین کاربری های شهری که پاسخگوی نیازهای اساسی شهروندان و تامین کننده کیفیت زندگی، رفاه و آسایش آن ها است همواره یکی از دغدغه های اصلی توسعه پایدار شهری بوده است. اگرچه پایداری اجتماعی مسکن به نسبت پایداری زیست محیطی و اقتصادی آن متاخرتر است اما امروزه به عنوان جزئی جدایینا پذیر از فرآیند توسعه پایدار و مسکن پایدار به شمار می رود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی شاخص های اجتماعی مسکن پایدار به شناسایی و ارزیابی این شاخص ها در مجتمع مسکونی ۶۰۰ دستگاه مشهد پرداخته است. به همین منظور ابتدا با استفاده از ۲۰ مصاحبه باز با ساکنان مجتمع و روش داده بنیاد شاخص ها (مشارکت، هویت، امنیت و رضایت و مطلوبیت محیطی) و زیرشاخص های اجتماعی مسکن پایدار معرفی شده است. سپس با استفاده از ۶۷ پرسشنامه بسته زیرشاخص های اجتماعی مسکن پایدار ازنظر ساکنان مجتمع ارزیابی شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد تمامی شاخص های اجتماعی مسکن پایدار در این مجتمع در حد متوسط رو به بالا بوده که نشانگر یک وضعیت نسبتا قابل قبول است. شاخص هویت تحت تاثیر وضعیت مطلوب حس غرور و تعلق ساکنان به محل سکونت خود نسبت به دیگر شاخص ها از مطلوبیت بیشتری برخوردار و دارای رابطه مستقیم با دیگر شاخص ها است. بنابراین به کمک تقویت این شاخص ها و انجام اقدامات اجرایی نظیر ارتقاء نظارت اجتماعی، افزایش همه شمولی فضاهای عمومی مجتمع، تامین زیرساخت های تعامل اجتماعی، توسعه فعالیت های اجتماعی فرهنگی، ظرفیت سازی برای مشارکت و مسئولیت پذیری اجتماعی و ... می توان افزایش پایداری اجتماعی را در این مجتمع مسکونی تضمین نمود.

مسکن پایدار, شاخص های اجتماعی مسکن, روش داده بنیاد, مجتمع مسکونی ۶۰۰ دستگاه, مشهد