گلناز تاسلی - بخش تحقیقات علوم دامی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری.
فرشید فتاح نیا - گروه علوم دامی دانشگاه ایلام
سید رضا موسوی - گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام
شریف خدامرادی - گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام
امین اله پورملکشاهی - گروه علوم دامی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام

زمینه مطالعاتی: با پیشرفت صنایع غذایی تبدیلی، تنوع پسماندها نیز افزایش یافته است به نحوی که بسیاری از این پسماندها برای دامداران ناشناخته بوده و برای استفاده بهینه از آنها نیاز به اطلاعات جدید می باشد. بنابراین شناسایی و آگاهی از ارزش غذایی و ترکیب آنها بسیار مهم است. هدف: این پژوهش با هدف مطالعه پویایی تخمیر برون تنی تفاله گل محمدی و یا تفاله شاتره و نیز جیره های حاوی سطوح مختلف آنها انجام شد. روش کار: تفاله ها به صورت جداگانه به میزان ۱۰، ۲۰ و ۳۰ درصد جایگزین بخش الیاف یک جیره آزمایشی شدند. فراسنجه های تولیدگاز، جمعیت پروتوزوآ وغلظت نیتروژن آمونیاکی تفاله ها و جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف آنها اندازهگیری و انرژی قابل متابولیسم، اسید های چرب زنجیر کوتاه و گوارش پذیری ماده آلی برآورد شد. نتایج: تفاله گل محمدی و تفاله شاتره به ترتیب دارای۶/۱۳۰ و ۴/۱۴۳گرم پروتئین خام در کیلوگرم ماده خشک ، ۵/۴۲۵ و ۷/۴۷۳ گرم الیاف نامحلول در شوینده خنثی در کیلوگرم ماده خشک و ۵/۳۰۸ و ۴/۳۴۷ گرم الیاف نامحلول در شوینده اسیدی در کیلوگرم ماده خشک بودند. سرعت تولید گاز در تفاله گل محمدی بیشتر از تفاله شاتره بود (۰۵۷/۰ در مقابل ۰۴۷/۰ درصد در ساعت، ۰۱/۰˂P). در بین جیره های آزمایشی، جیره دارای ۳۰ درصد تفاله گل محمدی بالاترین پتانسیل تولید گاز (۰۵/۹۰ میلی لیتر بر ۲۰۰ میلی گرم ماده خشک)، نرخ تولید گاز (۰۳۴/۰ درصد درساعت)، گوارش پذیری ماده آلی (۳۸/۵۸ درصد)، اسیدهای چرب کوتاه زنجیر (۰۷/۱ میلی مول در ۲۰۰ میلی گرم ماده خشک) و انرژی قابل متابولیسم (۴۷/۹ مگاژول در کیلوگرم ماده خشک) برآورده شده را داشت (۰۱/۰˂P). جیره پایه بدون تفاله بیشترین غلظت نیتروژن آمونیاکی (۷۷/۱۶ میلی گرم در دسی لیتر) را داشت (۰۵/۰˂P). نتیجه گیری نهایی: با توجه به این نتایج و برای کاهش هزینه های خوراک می توان از تفاله گل محمدی و تفاله شاتره تا ۳۰ درصد ماده خشک جیره بدون اثر نامطلوب بر فرآیند تخمیر شکمبه استفاده کرد.

بقایای گیاهان دارویی, پویایی هضم, تولید گاز