ارشیا اللهیاری - دانشجوی دکترا، معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
مجید شهبازی - استادیار، معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
زهره ترابی - استادیار، معماری، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

امروزه اهمیت موضوع نما و منظر شهر از یکسو و تحولات چند دهه اخیر در مصالح و تنوع سبک ها و سرعت ساخت وساز از سوی دیگر، لزوم توجه به نما و ساماندهی نماهای شهری را در میان معماران و شهرسازان معاصر بیش ازپیش ضروری نموده است. با عنایت به گرایش شهروندان به سبک نئوکلاسیک و رواج نماهای موسوم به نماهای رومی در کلان شهرها به ویژه کلان شهر تهران، تحقیق حاضر باهدف ارزیابی چنین نماهایی، به بررسی تاثیر آن ها در کیفیت سیما و منظر شهری در محله نیاوران تهران می پردازد. این تحقیق که یک تحقیق کاربردی، مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، مشاهده و برداشت میدانی بوده، به روش پیمایشی تهیه شده است. شاخص های موردبررسی در دو بعد عینی و ذهنی و مولفه های عملکردی، ادراکی و بصری در قالب پرسشنامه هایی در اختیار نمونه آماری قرارگرفته است. تجزیه وتحلیل داده ها نشان دهنده تاثیر شاخص های تحقیق بر روی کیفیت سیما و منظر شهری است. این تاثیرپذیری در بعد عینی به مراتب بالاتر از بعد ذهنی بوده، به طوری که میانگین رتبه ای شاخص های بعد عینی به جز شاخص ایمنی (۹۱/۲) همگی مقادیری بالاتر از (۳) را کسب نموده اند. حال آنکه در میان شاخص های بعد ذهنی این مقدار بین اعداد (۲/۳) الی (۶/۳) در نوسان است و تنها شاخص «تعادل و تقارن» با میانگین رتبه ای (۳/۴) بالاترین امتیاز را به خود اختصاص داده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد تصویر و ظاهرنمایی که ساکنین محله و شهروندان ناظر مشاهده می کنند، نسبت به چیزی که در ذهن آن ها تداعی می کند، تاثیر بیشتری در کیفیت دهی به سیما و منظر شهری دارد. ازاین رو توجه به نورپردازی، تزیینات، رنگ و فرم و پیچیدگی نما در اولویت اهمیت آن ها قرار دارد و شاخص های هویت و معنا، تعادل و تقارن، درک ترکیب و هارمونی نما در رده های آخر اهمیت قرار می گیرد؛ اما آنچه در ارتقای کیفیت سیما و منظر شهری در محله نیاوران ضروری به نظر می رسد لزوم تاکید هم زمان بر مولفه های عملکردی، ادراکی و بصری است.

سیما و منظر شهری, سبک نئوکلاسیک, مولفه ادراکی و بصری, ارتقای کیفیت, نیاوران تهران