جلال تباشیر - دانشجوی دکتری زبان شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران

کاربران زبانی برای بیان و انتقال منظور خویش پاره­ گفتارهایی را تولید می کنند، این پاره­ گفتارها علاوه بر رساندن معنا و مفهوم، به انجام عملی نیز ختم می­ شوند که کنش های گفتاری نامیده می شود (یول، ۲۰۱۱: ۴۷). در پژوهش حاضر، سعی بر آن است تا کنش­های گفتاری در ادبیات داستانی کودکان در زبان کردی بررسی، انواع کنش­های گفتاری سرل (۱۹۶۹) شناسایی و بر اساس فراوانی توزیع آنها دسته ­بندی و همچنین تاثیر جنسیت نویسنده بر میزان استفاده از کنش های گفتاری سنجیده شود. بدین منظور پیکره­ای خام شامل ۲۰ کتاب داستان کودکانه تهیه شد که در مجموع دربردارنده ۱۲۰۳ جمله است. برای تحلیل داده­ ها از نرم­ افزار SPSS استفاده شده است. نتایج حاصل از آمار توصیفی نشان می­ دهد که در مجموع از ۵ نوع کنش گفتاری اظهاری، ترغیبی، عاطفی، تعهدی و اعلامی استفاده شده است. همچنین میزان استفاده از کنش­های گفتاری توسط نویسندگان زن و مرد یکسان نیست یعنی نویسندگان زن از کنش های گفتاری اظهاری، عاطفی و اعلامی بیشتر از نویسندگان مرد و در مقابل، نویسندگان مرد از کنش های گفتاری ترغیب و تعهدی بیشتر از زنان استفاده کرده ­اند. بر اساس نتایج حاصل از آمار استنباطی نیز، تاثیر عامل جنسیت در میزان استفاده از کنش­های گفتاری خنثی نیست و تاثیر آن قابل تایید است. نویسندگان با به کار بردن کنش های گفتاری سعی کرده اند تا خواننده را بیشتر با حوادث و رویداد­های داستان­ها آشنا سازند، بر این اساس، وجود کنش­های گفتاری جهت روشن ساختن منظور و اهداف نویسنده ضروری است.

کاربردشناسی, کنش های گفتاری, ادبیات داستانی کودک, جنسیت, زبان کردی