غلامحسن محرمی - پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

مادران ائمه بانوانی برجسته و برگزیده بوده اند که خدای تعالی آنها را برای مادری بهترین انسان های روی زمین و حجت های خود انتخاب کرده است؛ در کنار حضرت زهرا، سرور زنان عالم، بر اساس مشیت خدا برخی از آنها به صورت کنیزانی زرخرید از مناطق دوردست به خانه های ائمه راه یافته اند، و وجه مشترک همه ی آنها تعالی شان در اوصاف انسانی است. از جمله ی این بانوان، مادر امام سجاد (علیه السلام) است. تعیین تبار مادر امام سجاد(علیه السلام)، یکی از مشکل ترین مسائل تاریخی در سیره و تاریخ زندگی ائمه است. با اینکه همه منابع در کنیز ام ولد بودن مادر امام سجاد (علیه السلام) اتفاق دارند، ولی در اینکه او چه کسی بوده، شاهزاده ایرانی، کنیز معمولی از منطقه ی سیستان یا کابل اختلاف نظر وجود دارد. البته روایات شاهزاده بودنش مشهور است. روایاتی که دلالت دارند او شاهزاده ایرانی و از دختران آخرین پادشاه ساسانی است، در زمان اسارت او در زمان حکومت عمر یا عثمان و یا امیرمومنان اختلاف وجود دارند. با این حال علامه مجلسی روایت امام باقر (علیه السلام) را که مشهور است، پذیرفته، ولی معتقد است، این اسارت در زمان عثمان بوده و ناسخان به اشتباه نام عمر را به جای نام عثمان نوشته اند.

امام سجاد, شهربانو, کسری, هاشم