نیما یداللهی فارسانی - Shahrekord University
مجتبی کریمی - Shahrekord University
محمود رضا تدین - Shahrekord University
محمد رفیعی الحسینی - Shahrekord University

به منظور ارزیابی اثر کود های زیستی بر رنگیزه های فتوسنتزی، عملکرد، اجزای عملکرد و محتوای پروتئین دانه دو رقم نخود فرنگی  (Pisum sativum L.) تحت سطوح مختلف آبیاری، آزمایشی به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ای واقع در شهرستان فارسان، در سال زراعی ۱۴۰۰ انجام شد. عامل اصلی شامل تیمار های آبیاری در سه سطح (آبیاری پس از۵۰ (I۱)، ۷۵ (I۲) و ۱۰۰ (I۳) میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A)، عامل فرعی شامل منابع مختلف کود زیستی در چهار سطح ( شاهد بدون کود، کود زیستی نیتروژن (ازتوبارور۱)، کود زیستی فسفر (فسفات بارور-۲) و کود زیستی نیتروژن + فسفر) و عامل فرعی فرعی شامل ارقام مختلف نخود فرنگی در دو سطح (رقم ولف هلندی و رقم مجارستانی) بود. نتایج نشان داد که در رقم مجارستانی تنش خشکی ملایم، محتوای کلروفیلa و b برگ را افزایش داد ولی تنش خشکی شدید آن ها را کاهش داد. در رقم ولف هلندی هر دو سطح تنش خشکی ملایم و شدید میزان کلروفیل a و b را کاهش داد. در هر دو رقم تنش خشکی ملایم محتوای کاروتنوئید ها را افزایش داد ولی با شدت یافتن تنش خشکی از میزان کاروتنوئید ها کاسته شد. کود های زیستی به ویژه در شرایط تنش خشکی در بهبود محتوای کلروفیل a، b و کاروتنوئید ها موثر بودند. تنش خشکی عملکرد و اجزای عملکرد دانه را در هر دو رقم مورد بررسی کاهش داد ولی استفاده از کود های زیستی سبب تعدیل اثر کم آبی شد. براساس نتایج به دست آمده، بیشترین عملکرد دانه مربوط به رقم مجارستانی در شرایط آبیاری کامل (I۱) و کاربرد کود زیستی نیتروژن بود. تحت شرایط تنش خشکی ملایم و شدید (I۲ و I۳)، نیز بیشترین عملکرد دانه به ترتیب با به کاربردن کود زیستی فسفر و تیمار تلفیقی نیتروژن + فسفر و از رقم مجارستانی به دست آمد. رقم مجارستانی در مقایسه با رقم ولف هلندی تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و عملکرد دانه بیشتری در هردو شرایط تنش و نرمال داشت، ولی وزن هزار دانه رقم ولف هلندی بیشتر بود. بنابراین، در مجموع رقم مجارستانی به ویژه در شرایط تنش خشکی کارآمدتر مشاهده شد. محتوای پروتئین دانه تحت تاثیر رقم قرار نگرفت. بیشترین درصد پروتئین دانه مربوط به تیمار آبیاری I۲ و کود زیستی نیتروژن + فسفر بود. در مجموع از آنجایی که بیشتر مناطق کشور، به ویژه در سال های اخیر با تنش خشکی مواجه هستند، انتخاب ارقام مقاوم تر در برابر کم آبی و کاربرد کود های زیستی جهت کاستن از آثار سوء تنش خشکی مفید به نظر می رسند.

۱۰۰۰ - grain weight, Chlorophyll, Drought stress, Resistant variety, تنش خشکی, رقم مقاوم, کلروفیل, وزن هزار دانه