مهدی حسن آهنگری - دانشجو
محمد نصیری - عضو هیات علمی دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران

در آیه مباهله - ۶۱ آل عمران ، خداوند متعال از علی بن ابیطالب (ع) به عنوان نفس رسول خاتم(ص) یاد کرده است. بررسی تاریخی و روایی در منابع شیعه و اهل سنت، مشخص می کند که عبارت "انفسنا " صرفا به شخص حضرت علی(ع) تعلق دارد و در این خصوص اختلافی در بین فریقین وجود ندارد. از منظر کلامی آیه شریفه دلیلی بر ولایت معنوی و سیاسی آن حضرت(ع) دانسته شده است. چنان که به لحاظ فلسفی این واژه بر نوع خاصی از قرب و نزدیکی بین رسول اکرم (ص) و امیرمومنان (ع) دلالت دارد . به نظر می رسد از منظر عرفانی، واژه مذکور اشاره به حقیقتی ملکوتی و بسیار عالی دارد که از آن به نفس واحد تعبیر می گردد. کلام نورانی امام رضا(ع) که آیه مباهله را برترین فضیلت علی(ع) می داند همچون مصباحی بر لزوم بررسی و دقت بیشتر و از ابعاد گوناگون در این واژه فرا می خواند .پژوهش پیش رو به روش تحلیلی می کوشد تا با رهیافتی عرفانی که به نظر می رسد در بر دارنده عالی ترین افق معنایی در این خصوص است ابعادی از این حقیقت متعالی را به لحاظ وجودی و ملکوتی تبیین و تکمله ای بر گزارش های تاریخی، تبیین های کلامی و معنا شناسی های فلسفی ذیل این اصطلاح باشد.

قرآن, عرفان, مباهله, انفسنا, نور