حبیب شهبازی - استادیار، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه سید جمال الدین اسدآبادی، اسدآباد، همدان، ایران

یکی از معضلات کلان شهرهایی مانند تهران، مشکل ازدحام خودرو در معابر می باشد. حل مشکلات ترافیکی بویژه تراکم خودرو، یکی از دغدغه های مسئولین شهری و دولت ها است. برای مدیریت تقاضای حمل ونقل شهری و کاهش ازدحام در معابر روش های مختلفی وجود دارد که یکی از مهم ترین آن ها، توسعه ناوگان حمل ونقل عمومی (اتوبوس و مترو) و ایجاد انگیزه برای شهروندان به استفاده از آن، می باشد. برای ایجاد انگیزه استفاده از ناوگان حمل ونقل عمومی، علاوه بر ایجاد جذابیت های فیزیکی، نیاز به ایجاد انگیزه های اقتصادی است. به منظور ایجاد انگیزه اقتصادی، کرایه بایستی کمتر از ناوگان حمل ونقل بخش خصوصی باشد. لذا می بایست بخشی از هزینه متوسط حمل ونقل عمومی توسط دولت به عنوان یارانه کرایه، تامین گردد تا کرایه پرداختی به ناوگان حمل ونقل عمومی توسط شهروندان کمتر از ناوگان حمل ونقل بخش خصوصی باشد. مسئله اصلی در مبانی علم اقتصاد، تعیین سطح بهینه این یارانه به نحوی که رفاه نسبی ناشی از کاهش ازدحام را حداکثر کند، است. بنابراین در این مطالعه به بررسی و تعیین سطح بهینه یارانه کرایه ناوگان حمل ونقل عمومی کلانشهر تهران در سال ۱۳۹۵ (اتوبوس و مترو) پرداخته می شود که تاکنون در کشور مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته است. بر اساس نتایج، سطح بهینه یارانه کرایه اتوبوس از ۳/۰ تا ۳/۳۲ درصد و سطح بهینه یارانه مترو ۰۲/۰ تا ۵۲/۳۸ درصد در شهر تهران بدست آمده است. همچنین نتایج بیانگر آن است که با افزایش کشش هزینه متوسط استفاده از معابر، سطح بهینه یارانه کرایه مترو و اتوبوس افزایش می یابد. بنابراین با تغییر سطح یارانه موجود به یارانه بهینه و بطور همزمان مدیریت هزینه های جاری اتوبوس و مترو و ارتقای کمی و کیفی آن، علاوه بر کاهش هزینه های جاری، سفرهای درون شهری بصورت مدیریت شده خواهد شد و می توان امیدوار بود معضل ترافیک در تهران حل گردد.

حمل ونقل عمومی, کرایه, یارانه, ازدحام خودرو, تهران