صادق کاظم خواه حسن کیاده - دکتری تخصصی گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران.
مصطفی قدمی - دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
جلال عظیمی آملی - دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران.
غلامرضا جانباز قبادی - دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران.

گسترش سریع شهرها و به تبع آن پراکنش افقی شهرها اکثر کشورهای جهان را با مشکلات متعددی مواجه ساخته است. تلاش های زیادی برای بر طرف ساختن اثرات منفی گسترش پراکنده شهرها به عمل آمده که عمده ترین آن ها راهبرد "رشد هوشمند" به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با "پراکندگی" توسعه شهری است. بنابراین هدف پژوهش حاضر ارزیابی روند توسعه فضایی شهر رشت به لحاظ میزان تناسب با شاخص های رشد هوشمند است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی می باشد. اطلاعات مورد نیاز از مطالعه اسناد به صورت پیمایش (پرسشنامه) با استفاده از مدل های هلدرن، آنتروپی شانون و آنتروپی نسبی، ضریب جینی و مدل WASPAS و با استفاده از نرم افزارهای GIS جمع آوری شده است. نتایج به دست آمده نشان داده ،در دوره ۴۰ ساله ۱۳۵۵ تا ۱۳۹۵ مقدار ۵۹ درصد رشد شهر ناشی از رشد جمعیت و ۴۱ درصد ناشی از رشد پراکنده بوده است. در تمامی دوره های زمانی پدیده پراکندگی در توسعه فضایی شهر رشت تاثیر گذار بوده، لیکن این پدیده به شکل نوسانی در دوره های زمانی نزولی و صعودی بوده است که استنباط می گردد،افزایش میزان جمعیت شهری باعث اثرگذاری بر توسعه فضایی شهر رشت شده به طوری که در هر دوره ۱۰ ساله افزایش جمعیت شهری پدیده خزش را در دوره بعدی به همراه داشته است. بنابراین افزایش جمعیت شهری اولین و مهم ترین دلیل رشد شهری است ، رشد هوشمند؛ علاوه بر توزیع متعادل جمعیت در مناطق شهری، به دنبال استفاده بهینه از زمین می باشد ،که برابر نتایج تحقیق مناطق ۵ گانه شهر رشت در تمام مولفه های رشد هوشمند شهری، با هم متفاوت هستند و از وضعیت یکسانی برخوردار نیستند؛ یعنی جمعیت متعادل در مساحت های نا متعادل سکونت دارند. در بین مناطق شهر رشت، منطقه ۵ دارای بدترین وضعیت از نظر مولفه های رشد هوشمند شهری با وزن ۴۲۳/۰ و مناطق ۱، ۳ و ۴ به ترتیب با وزن های ۸۷۳/۰، ۸۱۴/۰ و ۵۳۵/۰ در رتبه های بعدی قرار دارند. هم چنین منطقه ۲ رشت دارای بهترین وضعیت از نظر مولفه های رشد هوشمند شهری با وزن ۸۷۸/۰ می باشد.

توسعه فضایی, رشد هوشمند, تراکم, کاربری, حمل و نقل