الهام مهرپرور حسینی - دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران
حامد رفیعی - استادیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران
زینب رستم زاده - دانشجوی دکتری گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تهران، ایران
میلاد امینی زاده - دانشجوی دکتری گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

مقدمه و هدف: امروزه عضویت کشورها در موافقنامه های تجاری با تسهیل تجارت از راه مقررات زدایی، برچیدن مرزهای تعرفه ای و حمایتی، یکپارچه سازی هرچه بیشتر بازارهای ملی و منطقه ای و امکان دسترسی به بازارهای مختلف، فضای جدیدی را برای مسیر حرکت اقتصادی کشورهای مختلف گشوده است. اما با وجود تمام مزایای بیان شده برای موافقت نامه ها در تسهیل شرایط تجارت، وضعیت تعادل تجاری بین کشورها در بخش های مختلف اقتصادی در پی عضویت در توافقنامه ها روشن نیست.مواد و روش­ها: از این رو، در این مقاله، تاثیر عضویت ایران در موافقتنامه های ترجیحات تجاری منطقه ای، نظام جهانی ترجیحات تجاری و سازمان همکاری های اقتصادی بر تراز تجاری دوجانبه بخش کشاورزی ایران با ۴۵ شریک تجاری اصلی با استفاده از الگوی جاذبه در دوره زمانی ۲۰۱۷-۲۰۰۱ مورد بررسی قرار گرفت.یافته­ ها: بر اساس نتایج، عضویت ایران در توافقنامه های تجاری به طور معنی داری موجب تضعیف تراز تجاری کشاورزی ایران شده است. همچنین، متغیرهای درآمد (۹۹۷/۰) و جمعیت شرکای تجاری (۰۱۳/۲)، پردرآمد بودن شرکای تجاری و مرز زمینی مشترک اثری مثبت و معنی دار و متغیرهای نرخ ارز (۶۹۰/۰-)، درآمد ایران (۰۰۵/۱-)، فاصله و بحران مالی جهانی اثری منفی و معنی دار بر تراز تجاری کشاورزی ایران داشته اند. بحث و نتیجه­گیری: پیشنهاد می شود که با توجه به معنی داری و تاثیر مثبت مرز زمینی مشترک، بازارهای کشورهای همسایه که از شباهت و نزدیکی بیشتری برخوردارند، در تقویت پیمان ها و اجرای استراتژی های تثبیت و توسعه بازار بیش از پیش مورد توجه قرار گیرند تا از این طریق امکان کاهش تعرفه ها و سایر هزینه های مبادله فراهم آید.

الگوی جاذبه, ترازتجاری, موافقتنامه تجارت ترجیحی, نرخ ارز