سیاوش حق جو

ابو یعقوب یوسف سکاکی را به سبب درآمیختن منطق و ادبیات ستوده یا نکوهیده اند؛ زیرا وی بخش سوم کتاب مفتاح العلوم خود را که به بلاغت اختصاص دارد، با دستمایه های منطقی فصل بندی کرده و در همین بخش، علم بیان خاص خود را مبتنی بر میراث منطقی خاصی از دلالت، تنظیم کرده است. این جستار نشان خواهد داد که ظاهرا این میراث از طریق فخرالدین طبری مشهور به رازی، به او منتقل شده است؛ در این شیوه، دلالت لفظی به وضعی و عقلی تقسیم می شود و از اینجاست که علم بیان خاص سکاکی که مبتنی بر دلالت لفظی عقلی است، پدید می آید. پس از این دو محقق است که در نوشته های منطقی و غیر آن، تقسیمی ظاهرا بی سابقه وارد ایساغوجی منطق می شود و آن تقسیم دلالت به وضعی و طبعی و عقلی است. این جستار پای از روش عمومی منطق اسلامی آن سوتر نمی گذارد و محدوده ی پژوهش آن نوشته های منطقی است.

سکاکی, فخرالدین رازی, منطق, دلالت, علم بیان