سجاد بادبرین - Animal Science Department, Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO)
حسن خمیس آبادی - Animal Science Department, Kermanshah Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO)
جواد احمد پناه - Animal Science Department, Ilam Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO)

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: تنوع ژنتیکی ظرفیت جمعیت را برای پاسخگویی به انتخاب و پیشرفت ژنتیکی تعیین می کند. برای ارزیابی برنامه ­های اصلاح نژادی انجام شده روی یک جمعیت و تصمیم گیری برای ادامه آن، ارزیابی تنوع ژنتیکی آن جمعیت ضروری است. لذا هدف از این پروژه بررسی تنوع ژنتیکی و برآورد پارامترهای جمعیتی گوسفندان سنجابی بر اساس تجزیه و تحلیل اطلاعات شجره نامه آنها بود. مواد و روش ها: اطلاعات مورد استفاده شامل شماره حیوان، شماره پدر، شماره مادر، جنسیت و تاریخ تولد ۲۰۶۷ راس گوسفند خالص سنجابی بود که در طی سال های ۱۳۸۷ تا ۱۴۰۲ در ایستگاه مهرگان جمع‎آوری شده بود. تجزیه و تحلیل شجره‎نامه بر روی کل جمعیت یا یک جمعیت مرجع به منظور تخمین پارامترهایی مانند ضرایب همخونی، میزان افزایش همخونی، اندازه جمعیت موثر، فاصله نسلی، تعداد موثر افراد بنیان‎گذار و تعداد موثر اجداد انجام شد. یافته ها: فاصله نسلی و متوسط رابطه خویشاوندی به ترتیب برابر با ۲/۸۷ سال و ۰/۴۳ درصد برآورد شد. میانگین همخونی در کل جمعیت مورد مطالعه برابر با ۰/۴۸ درصد محاسبه شد که بیانگر سطح پایین همخونی در این جمعیت بود. روند تغییرات همخونی در طی سال های مورد مطالعه به صورت نامطلوبی افزایشی بود. اندازه موثر جمعیت با استفاده از افزایش همخونی فردی و روش حداکثر تعداد نسل برابر با ۲۶۰/۸۶ راس برآورد گردید. اندازه موثر افراد بنیان گذار برابر با ۲۷۲/۶۰ راس برآورد شد که بیانگر مشارکت متوازن حیوانات جمعیت پایه در تولید مثل بود. تعداد موثر افراد بنیانگذار (fe) و تعداد موثر اجداد (fa) به ترتیب برابر با ۱۰۹ و ۱۰۰ راس بود. نسبت fe/fa برابر با ۱/۰۹ محاسبه شد که بیانگر اثر کم تنگناهای ژنتیکی بود. ۵۰ درصد از کل تنوع ژنتیکی توسط ۳۸ راس از اجداد تاثیرگذار به‎وجود آمده است که بیانگر مشارکت متعادل اجداد در ایجاد تنوع ژنتیکی افراد نسل بعد بود. نتیجه گیری: نتایج به‎دست آمده از این تحقیق نشان داد که با وجود جمعیت کم و بسته بودن آن، تنوع ژنتیکی نسبتا بالایی میان گوسفندان ایستگاه وجود دارد. از آنجا که از دست دادن تنوع ژنتیکی و افزایش هموزیگوسیتی منجر به کاهش تولید و عملکرد خواهد شد، لازم است با بررسی تنوع ژنتیکی و اتخاذ تصمیماتی جهت حفظ آن، از کاهش تنوع ژنتیکی و اثرات سوء آن در آینده جلوگیری کرد.

Effective population size, Inbreeding coefficient, Pedigree analysis, Sanjabi sheep, اندازه موثر جمعیت, تحلیل شجره, ضریب همخونی, گوسفند سنجابی