امیدعلی امجدیان - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
عیسی ارجی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی کرمانشاه
عبدالکریم کاشی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

شنبیلیه یکی از گیاهان خانواده بقولات است که به عنوان گیاه داروئی مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور تاثیر مقادیر مختلف ورمی کمپوست و تاریخ کاشت بر رشد و عملکرد شنبلیله وکاهش اتکاء به نهاده های شیمیایی درجهت تولید پایدار آزمایشی درمزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه در سال 1331 به اجرا در آمد. آزمایش مورد استفاده اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تاریخ کاشت ) 33 اردیبهشت، 33 تیر و 33 شهریور( و 5 مقدار مختلف کود ) 0و10و5و15 تن ورمی کمپوست در هکتار و یک تیمار کود شیمیایی بر اساس نیاز کودی( در سه تکرار انجام شد. به منظور اجرای پروژه ابتدا زمین مورد نظر آماده گردید و سپس نسبت به تهیه پلاتها با فواصل 55 سانتی متر اقدام شد. هر واحد آزمایشی به مساحت 11 متر مربع در نظر گرفته شد. زمان به عنوان کرت اصلی و تیمارهای کودی به عنوان کرت فرعی بودند. بعد از آماده سازی بستربذر، به دقت تیمارهای کود ورمی کمپوست در کرت ها توزیع و با خاک مخلوط شدند. بعدازاعمال تیمارها نسبت به کشت بذرشنبلیله اقدام گردید و بلافاصله بعد از کشت آبیاری انجام شد. سپس عملیات زراعی آبیاری، مبارزه با علف هرز انجام شد. برای مقایسه اثر تیمارها در مراحل رشد گیاه و در پایان رشد و پس از برداشت محصول، درصد ماده خشک، عملکرد، تعداد بوته در مترمربع، رشد طولی بوته، تعداد شاخه فرعی و جانبی)قبل و بعد از گلدهی(،تعداد برگ)قبل و بعد از گلدهی( وزن تر و خشکشاخساره، تعداد بذر در نیام، طول نیام، تعدادبوته درمترمربع، تعداد نیام در بوته، میزان پروتئین کل برگ، میزان پروتئین بذر، میزان عصاره، و درصد اسانس محاسبه گردید. تجزیه آماری شامل تجزیه واریانس، مقایسه میانگین و همبستگی بین صفات با نرمافزارهای SPSS و Mstatc انجام گرفت و نمودارها با Excel ترسیم شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که: صفات ارتفاع،عملکرد تر و خشک در متر مربع و در هکتار و همچنین درصد ماده خشک گیاه در سطح آماری 1% و صفات تعداد شاخه قبل از گلدهی و تعداد برگ در بوته تحت تاثیر تاریخ کاشت درسطح 5%معنیدار بود در حالیکه صفات تعداد بوته در متر مربع، درصدعصاره و تعداد شاخه جانبی بعد از گلدهی معنی دار نبود. نتایج تجزیه واریانس تاثیر مقادیر مختلف کود نشان داد که عملکرد تر و خشک در متر مربع و درهکتار، درصد عصاره برگ، درصد پروتئین و عصاره بذر و تعداد شاخه قبل از گلدهی تحت تاثیر تیمار کودی در سطح 1% و صفات تعداد برگ و تعداد شاخه بعد از گلدهی در سطح 5% معنیدار بودند در حالیکه صفات ارتفاع، درصدماده خشک، تعداد بوته در متر مربع، درصد پروتئین برگ، تعداد بذر در نیام، طول نیام و تعداد نیام در بوته معنی دار نبودند. مقایسه میانگین نشان داد که تیمارکودی 15 تن در هکتارورمی کمپوست و کود شیمیایی به ترتیب بیشترین میزان عملکرد را در واحد سطح داشتند

شنبلیله پاکوتاه، کرموزومهای سوماتیکی، سوکسله،کلونجر، ورمی کمپوست