صادق برزگر - عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور
تقی حیدری - استادیار دانشگاه زنجان
علیرضا انبارلو - دانشگاه اصفهان

زیست­پذیری فضاهای شهری و مکانیسم بازتولید آن تحت تاثیر نیروهای کلان و اقتضایی- محلی شکل می گیرند که وضعیت حاکم بر آن­ها را رقم می زنند. به عبارتی همانند هر پدیده دیگر شهری، نیروهای موثر زیادی در پشت ناپایداری فضاهای شهری وجود دارد و مورد توجه قرار دادن این نیروها یکی از وظائف اصلی و محوری برنامه ریزان در قرن ۲۱ است. در این میان حاشیه نشینی پدیده ای است که اگر چه معلول عوامل دیگری است، اما خود اغلب مسائل فوق را ایجاد و یا آن را تشدید می کند، لذا هدف این پژوهش درک مکانیزمهای موثر بر زیست پذیری محلات غیر رسمی شهر زنجان می باشد که به تولید و باز تولید شرایط حاکم منجر می گردند. در این راستا  تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با بررسی های میدانی و توزیع ابزار پرسشنامه با انتخاب تعداد ۳۸۲ نمونه آماری از محلات ۷ گانه شهر زنجان، به انجام رسیده است. به منظور تحلیل  داده ها از نرم افزارهایSPSS  استفاده شده و برای سطح بندی محلات غیر رسمی شهر زنجان از تحلیل عاملی اکتشافی، و تکنیک­های MCDM(Topsis-ANP) بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش، نشان می دهد که از بین ابعاد مختلف زیست پذیری محلات غیر رسمی، بعد کالبدی با ضریب معنی داری۵.۶۱ به میزان بیشتری وضعیت حاکم بر زیست پذیری محلات غیر رسمی شهر زنجان را رقم می زند. همچنین بعد اقتصادی با ضریب تاثیر ۰.۹۴؛ در رتبه دوم تاثیر زیست پذیری محلات غیر رسمی شهر زنجان داشته است. بعد زیست محیطی با ضریب تاثیر۰.۸۱و بعد اجتماعی باضریب تاثیر ۰.۴۱به ترتیب در رتبه سوم و چهارم تاثیر گذاری زیست پذیری و وضعیت حاکم بر آن را در محلات غیر رسمی تبیین می نماید.

سکونتگاههای غیر رسمی, زیست پذیری, شهر زنجان