حسین نظم فر - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
سعیده علوی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
علی عشقی چهاربرج - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

توسعه­ منطقه­ای مفهومی جدید در ادبیات برنامه­ریزی می­باشد که هدف آن خلق چهارچوبی مناسب برای دستیابی به یک بهبودی با ثبات در استانداردهای زندگی برای شهرنشین و روستانشینان است. توسعه­ی متعادل و هماهنگ مناطق، یک پیش نیاز بسیار مهم برای حصول پایداری اقتصادی و پیشرفت یکپارچه کشور به شمار می­رود. آموزش و شاخص­های آن به همراه بخش فرهنگی، به عنوان یکی از مهم ترین مولفه­های توسعه، با ایفای نقش اساسی و سرنوشت ساز خود، در روند توسعه همه جانبه نقش بسیار محوری داشته و شرط لازم برای رسیدن به توسعه جوامع را فراهم می­آورند. از این رو توزیع عادلانه و برابری فرصت های آموزشی و فرهنگی در بعد کلان، نوعی نگاه انسانگرایانه را با خود به همراه دارد که غالبا به عنوان یک شاخص جامعه توسعه یافته در نظر گرفته می­شود. پژوهش حاضر با هدف تحلیل نابرابری­های بین و درون منطقه­ای کلان منطقه آذربایجان از لحاظ شاخص­های آموزشی و فرهنگی انجام شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی است. جامعه آماری تمامی شهرستان های کلان منطقه آذربایجان تا سال ۱۳۹۰ می­باشد. برای سنجش نابرابری­های منطقه­ای از بعد آموزشی و فرهنگی در مجموع از ۲۱ شاخص استفاده شده است. جهت تعیین اهمیت شاخص­ها از مدلANP و برای تجزیه وتحلیل داده­ها از مدل ویکور استفاده شده است. نتایج نشان می­دهد که از مجموع ۴۷ شهرستان مورد بررسی۱۲شهرستان کاملا برخوردار، ۱۴شهرستان برخوردار، ۱۱ شهرستان نسبتا برخوردار، ۹ شهرستان نابرخوردار و ۲ شهرستان کاملا نابرخوردار می­باشند. همچنین بین استان های کلان منطقه آذربایجان بیشترین نابرابری به ترتیب در استان آذربایجان غربی با میانگین امتیاز ویکور ۲۳۱/۰، اردبیل با امتیاز ۱۱۷/۰ و آذربایحان شرقی با امتیاز ۰۹۸/۰ می­باشد.

نابرابری, درون و بین منطقه ای, آموزشی و فرهنگی, کلان منطقه آذربایجان