سید افشین سجادی - مربی پژوهش، گروه گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش تیرتاش، بهشهر، ایران
محمدعلی آقاجانی - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، گرگان، ایران
هدی عاصمی - مربی پژوهش، گروه گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش تیرتاش، بهشهر، ایران.
محمدرضا نجفی - مربی پژوهش، گروه گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش تیرتاش، بهشهر، ایران.

قارچPhytophthora nicotianae (=P. parasitica)  با ایجاد بیماری ساق سیاه توتون یکی از عوامل مهم بیماری­زا در مزارع توتون می­باشد. بیماری می­تواند در تمام مراحل رشد گیاه رخ دهد و خسارت در برخی مزارع می­تواند به صد درصد برسد. جهت بررسی وضعیت آلودگی به این بیماری در مزارع توتون استان گلستان، در سال زراعی ۱۳۹۳، تعداد ۴۵ مزرعه توتون در پنج منطقه مختلف گرگان (تقرتپه، جعفرآباد، قرق، نوده ملک و والش­آباد) و چهار منطقه مختلف علی­آباد (پیچک­محله، برفتان، فاضل­آباد و الازمن) انتخاب و از زمان ظهور علایم بیماری طی بازدیدهای منظم هفتگی، میزان بیماری روی اندام­های هوایی توتون در طول دوره آلودگی در مزارع یادداشت­برداری شد. تجزیه­ی آماری داده­ها با استفاده از نرم­افزار استت گرافیکز سنتوریون ۱۵ صورت پذیرفت. از لحاظ حداکثر وقوع بیماری در مناطق مختلف اختلاف معنی­داری وجود نداشت اما در مزارع مختلف یک روستا اختلاف معنی­داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. حداکثر میزان آلودگی در مزرعه­ای با ۴/۳۴ درصد آلودگی در روستای والش آباد دیده شد و در مجموع روستای والش آباد با ۹۶/۲۲ درصد بیشترین آلودگی و روستای نوده­ملک کمترین آلودگی (۷۲/۱۳درصد) را دارا بود. از لحاظ سطوح زیر منحنی­های پیشرفت بیماری نیز بین مناطق اختلاف معنی­داری وجود نداشت، اما در مزارع مختلف اختلاف معنی­داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشته است. حداکثر سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری در یکی از مزارع روستای قرق (۳/۱۷۴۳) بود. در مجموع روستای برفتان (۱۱۴۶) بیشترین سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری و روستای نوده­ملک (۷۶/۶۴۱) کمترین سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری را داشت. نتایج حاصل از این بررسی نشان می­دهد بیماری ساق سیاه توتون در تمام مناطق توتون­کاری استان گلستان با میزان وقوع متفاوت گسترش دارد.

Phytophthora nicotianae, وقوع بیماری, سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری, دوره آلودگی