زهرا عراقی - گروه گیاهپزشکی، دانشکده تولیدات گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران. بخشی از یافته های پایان نامه کارشناسی ارشد
کامران رهنما - دانشیار گروه گیاهپزشکی، دانشکده تولیدات گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مجتبی ممرآبادی - استادیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود
فرخنده امتی - مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان (شاهرود)

پوسیدگی طوقه و ریشه از مهم ترین بیماری های کدوییان در جهان است. جهت شناسایی عوامل قارچی مولد این بیماری در سال زراعی ۹۰-۱۳۸۹ از مزارع محصولات جالیزی (هندوانه، خربزه و طالبی) در منطقه شاهرود، میامی و بیارجمند بازدید و نمونه های مشکوک به بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل شدند. قطعات بافت­های آلوده پس از ضدعفونی سطحی با هیپوکلرید سدیم ۱ درصد روی محیط کشت PDA و یا بدون ضدعفونی سطحی پس از شستشو با آب مقطر استریل روی محیط کشت نیمه انتخابی CMA-PARPH، CMA-PARP و CMA کشت شدند. خالص سازی جدایه­های دارای اسپور به روش تک اسپور و آزمون بیماری­زایی آنها با روش فرو بردن ریشه گیاهچه­های کشت شده در گلخانه در سوسپانسیون حاوی ۱۰۶ اسپور در میلی­لیتر انجام شد. خالص­سازی جدایه­های بدون اسپور به­روش نوک ریسه و آزمون بیماری­زایی آنها به­روش مایه زنی قطعاتی از پرگنه فعال قارچ اطراف طوقه و ریشه گیاهچه های میزبان مورد مطالعه قرار گرفت. جدایه ها بر اساس ویژگی های مورفولوژیکی (خصوصیات ماکروسکوپی، میکروسکوپی) و خصوصیات فیزیولوژیکی با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر شناسایی گردیدند. گونه­های بیماریزای شناسایی شده شامل Fusarium solani، F. oxysporum f. sp. melonis، F. oxysporum f. sp. niveum، F. equiseti، Phytophthora nicotianae و Rhizoctonia solani بودند که گونه اول به عنوان گونه غالب شناسایی گردید. هم­چنین نتایج نشان داد که گونه­های F.solani و F. oxysporum از تمامی مراحل رویشی از گیاهچه تا میوه­دهی قابل جدا سازی بوده و در سراسر منطقه پراکنش وسیعی دارند. این گونه ها برای اولین بار از مزارع جالیز شهرستان شاهرود گزارش می­شوند.

بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه, گیاهان جالیزی, شاهرود, Fusarium spp, Phytophthora nicotianae, Rhizoctonia solani