حسن اسماعیل زاده - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
رضوان صفرخانی - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
یعقوب اسماعیل زاده - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

یکی از مسائل ساختاری نظام مدیریت و برنامه­ریزی کشور، مساله تمرکز خدمات در مرکز و ضعف و نارسائی آن در پیرامون است که مسبب مسائل متعددی چون رشد بی­عدالتی و افزایش فقر در مناطق مختلف کشور می­باشد. هدف تحقیق حاضر، بررسی وضعیت خدمات عمومی و نحوه پراکنش آنها در شهرستان­های استان همدان است. روش پژوهش مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی می­باشد. داده­های مورد نیاز به شیوه کتابخانه­ای و اسنادی، و با بررسی ۵۲ متغیر از سالنامه آماری سال ۱۳۹۲ استان همدان به دست آمده است. تحلیل داده­ها با استفاده از مدل­های تصمیم­گیری TOPSIS و KOPRAS، وزن دهی به روش آنتروپی و تکنیک تحلیل خوشه­ای انجام گرفته است. نتایج به دست آمده بیانگر عدم تعادل در توزیع خدمات در بین شهرستان­های استان همدان می­باشد. نظام برنامه­ریزی این استان تابعی از برنامه­ریزی مرکز- پیرامون است، به گونه­ای که اکثر خدمات در مرکز (همدان) واقع شده و هرچه فاصله از مرکز زیاد می­شود، سطح خدمات نیز کمتر می­شود. یافته­ها نشان می­دهد که شهرستان همدان با رتبه یک (با ضریب ۶۰۰/۰) و در سطح برخوردار از توسعه، شهرستان ملایر با رتبه ۲ (با ضریب ۳۱۰/۰) در سطح نیمه برخوردار، شهرستان­های بهار (با ضریب ۳۰۵/۰)، نهاوند (با ضریب ۲۶۶/۰)، کبودرآهنگ (با ضریب ۲۰۵/۰)، تویسرکان (با ضریب ۱۷۷/۰) و رزن (با ضریب ۱۷۶/۰) و با رتبه­های ۳ تا ۷ درسطح محروم، و شهرستان­های اسدآباد (با ضریب ۱۳۸/۰) و فامنین (۰۸۴/۰) نیز با رتبه­های ۸ و ۹ در سطح بسیار محروم قرار دارند.

توسعه یافتگی, منطقه, مدل KOPRAS, مدل TOPSIS, همدان