محمود خسروی - دانشگاه سیستان و بلوچستان
فائزه شجاع - دانشگاه سیستان و بلوچستان
هاجر پاکباز - دانشگاه سیستان و بلوچستان

بارش های شدید و رگباری در دوره ی گرم و کم بارش تابستان در مرزهای جنوب شرقی ایران از چالش های پایه ای در حوزه ی پژوهش های اقلیمی محسوب می شوند. هدف این مطالعه بررسی شرایط همدیدی و پویائی الگوهای گردشی، جهت تحلیل و شناسایی منابع رطوبتی، نیز نحوه ی انتقال رطوبت از نواحی اطراف به این منطقه است. بدین منظور ابتدا بخشی از جنوب شرقی کشور به مختصات جغرافیایی ۵۹ تا ۶۱ درجه ی طول شرقی و ۲۳ تا ۲۸ درجه ی عرض شمالی به عنوان محدوده ی مطالعه انتخاب شد، سپس داده های لازم شامل دو گروه داده های محیطی و داده های جوی از پایگاه های مرتبط برای بازه ی زمانی ۱۳ ساله (۲۰۱۳-۲۰۰۰) استخراج گردیدند. جهت بررسی های سینوپتیکی نیز نقشه های فشار سطح زمین و ارتفاع زمین توان سطح ۸۵۰ و ۵۰۰ هکتوپاسکال، امگا، نم ویژه، نقشه های ترکیبی فشار تراز دریا و بارش و نقشه های وزش رطوبتی تهیه گردیدند. نتایج نشان دادند که در بیشتر روزهای مطالعه شده، بارش در خشکی زودتر از دریا رخ داده است. همچنین، وقوع بارش های سنگین در بیشتر مواقع به علت اختلاف فشار حاصل شده بین کم فشار پاکستان و پرفشار تبت بوده است. به علاوه، در زمان هایی که کم فشار پاکستان شدت و گسترش فراوانی داشته، مسیر حرکت رطوبت از طریق دریاهای گرم عرب و عمان به سمت شبه قاره ی هند بوده و ازآنجا با حرکت غرب سو، جنوب شرقی ایران را نیز در برگرفته است، اما در شرایطی که از وسعت و گستره ی فروبار پاکستان کاسته شده و پرفشار آزور در جهت غربی-شرقی گسترش پیدا کرده، مسیر جریان رطوبت از دریای عمان به نواحی داخلی ایران تغییر کرده است.

بارش تابستانه, جنوب شرق ایران, انتقال رطوبت, الگوهای همدید, دریای عمان