علی حبیبی جزی - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی نفت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میمه
جواد طباطبائی - گروه علوم زمین، واحد میمه، دانشگاه آزاد اسلامی، میمه، ایران

سازند کژدمی به سن کرتاسه میانی به ترتیب یکی از مهمترین مخازن هیدروکربوری و سنگهای منشا در جنوب و جنوب غربی ایران محسوب میشوند. سنگ منشا نفت حاوی کمیتهای قابل اندازهگیری از عناصر کمیاب و نادر خاکی است. عناصر کمیاب که به شکل کمپلکسهای پورفیرین در سنگ منشا نفت وجود دارند، ممکن است از مولکولهای آلی در طول دیاژنز و نیز از منابع بیوژنیک و غیر بیوژنیک مشتق شوند. بررسی، ارزیابی و شناخت سنگ منشا مولد نفت میتواند کمک بسزایی در شناخت محیط تشکیل نفت خام، نوع مواد آلی بوجود آورنده، تعیین کیفیت نفت و بسیاری دانسته های کاربردی در صنعت نفت داشته باشد که این شناخت، حاصل روشهای گوناگون ارزیابی سنگ منشا میباشد. بررسی رفتارهای ژئوشیمیایی عناصر اصلی، فرعی، کمیاب و نادر خاکی در محیطهای مختلف زمین شناسی، کاربرد اساسی در شناخت منشا، شرایط تشکیل، ارزیابی اقتصادی ، کیفیت و .. محیط مورد مطالعه دارد. در این میان، عناصر کمیاب و نادر خاکی با توجه به مشخصات ژئوشیمیایی پایدار و ارزش اقتصادی بالقوه ای که دارند بسیار حائز اهمیت اند، لذا در محیط های متفاوت زمینشناسی مورد بررسی قرار میگیرند. سنگهای منشا که در نهایت نفت خام تولید میکنند، حاوی مقادیر قابل اندازهگیری بسیاری از عناصر کمیاب و نادر خاکی میباشند. از این رو مطالعه رفتار ژئوشیمی این عناصر در سنگهای منشا نفت میتواند اطلاعات با ارزشی را درباره ی منشا رسوبات، محیط تکتونیکی تهنشست و شرایط اکسیداسیون- احیا و غیره در اختیار بگذارند.

کژدمی، عناصر کمیاب، سنگ منشاء، عناصر نادر خاکی