علیرضا نسیمی - دانشجوی دکترای زمینشناسی- آبشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شیراز.
ضرغام محمدی - استادیار بخش علوم زمین، دانشکده علوم، دانشگاه شیراز.

شاخص بارش معیار، شاخصی است که بهطور وسیعی در مناطق مختلف جهان مورد استفاده قرار میگیرد. این شاخص، عمدتا با استفاده از مقیاس­های زمانی ۳، ۶، ۹، ۱۲، ۱۸، ۲۴ و ۴۸ ماهه به ارزیابی وضعیت خشکسالی میپردازد. با توجه به تشخیص مقیاس زمانی۱۲ ماهه از این شاخص، به عنوان شاخص خشکسالی مناسب استان یزد در مطالعات گذشته، در این تحقیق صرفا از مقیاس زمانی ۱۲ماهه شاخص بارش معیار برای ارزیابی وضعیت خشکسالی در استان یزد استفاده شده است. شاخص خشکسالی SPI ۱۲ برای طول دوره ی آماری ۳۰ ساله در ۲۸ ایستگاه بارانسنجی و سینوپتیک استان یزد محاسبه شده است. برای بررسی توزیع مکانی شاخص بارش معیار ۱۲ ماهه در استان یزد، از روش­های زمین آماری معکوس فاصله، کریجینگ ساده و کریجینگ معمولی استفاده شده و این روش­ها با استفاده از روش صحتسنجی متقاطع ارزیابی شدهاند. نتایج نشان دادند که، برای رسم نقشه ی توزیع مکانی SPI ۱۲ در سال­های ۷۹-۱۳۷۸، ۷۸-۱۳۷۷ و ۷۷-۱۳۷۶ به ترتیب شبیههای واریوگرام گوسی، گوسی و کروی روش درونیابی کریجینگ معمولی کم خطاترین شبیهها هستند. با توجه به نقشههای پهنهبندی شدت خشکسالی، در کمترین بارش سالانه دهه ی ۷۰ (سال آبی ۷۹-۱۳۷۸)، بیش از ۹۸ درصد سطح استان در وضعیت خشکسالی و در بیشترین بارش سالانه دهه ی ۷۰ (سال آبی ۷۸-۱۳۷۷)، بیش از ۹۹ درصد سطح استان در وضعیت ترسالی قرار گرفته است. هم­چنین در بارش سالانه متوسط (سال آبی ۷۷-۱۳۷۶)، شهرهای یزد، تفت، مهریز، بافق، نایبندان و خرانق در وضعیت خشکسالی قرار دارند و به عنوان مناطق آسیبپذیر استان در برابر خشکسالی شناخته میشوند.

پایش خشکسالی, پهنهبندی شدت خشکسالی, شاخص بارش معیار۱۲ ماهه (SPI ۱۲), کریجینگ ساده, کریجینگ معمولی