خاطره نوبهاران - - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته خاک شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات فارس
سیدعلی ابطحی - استاد دانشکده کشاورزی شیراز
سیروس شاکری - مربی گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور جمهوری اسلامی ایران

به منظور بررسی اثرات پستی و بلندی و سفره ی آب زیرزمینی بر تحول خاکها، منطقه ی دشت ارژن با وضعیت رطوبتی خاک زریک و وضعیت حرارتی مزیک انتخاب گردید. ابتدا با استفاده از عکسهای هوایی و نقشه های پستی و بلندی، موقعیت و وضعیت تقریبی منطقه ی مشخص شد. سپس یک مقطع طولی و یک مقطع عرضی در نظر گرفته شد و جمعا ۶ خاکرخ در منطقه ی حفر گردید، که از آنها، ۴ خاکرخ به عنوان خاکرخ های شاهد منطقه ی انتخاب شدند. نتایج تشریح خاکرخ و مطالعات صحرایی نشان دادند که در گیتاشناسی رسوبات آبرفتی- واریزه ای بادبزنی شکل خاکها در راسته های انتی سول و اینسپتی سول، و در گیتاشناسی های دشتهای دامنه ای و اراضی، پست خاکها در راسته اینسپتی سول جای می گیرند. از نظر خصوصیات فیزیکو- شیمیایی نیز تفاوتهای قابل توجهی در نوع بافت، میزان و ژرفا شستشوی آهک، مواد آلی، درصد رطوبت اشباع، pH، EC و CEC دیده شد. از مهمترین فرایندهای خاکسازی در این منطقه ی می توان به تجمع مواد آلی در سطح خاک، و تشکیل افق های کمبیک و کلسیک اشاره کرد. در این منطقه ی، به دلیل کشت کار بی رویه، شرایط رنگ و ضخامت برای تشکیل اپی پدون مالیک تامین نگردید، که می توان آن را یک تهدید جدی برای خاکهای ایران قلمداد کرد؛ یعنی، به دلیل فرسایش زیاد و کشاورزی ناپایدار، خاکها به تدریج از راسته مالی سول به اینسپتی سول تبدیل می شود. نتایج کانی شناسی نیز نشان دادند که در این منطقه ی میزان اسمکتیت نسبت به کانیهای دیگر برتری نسبی دارد، و پس از آن کائولینیت، ایلیت و کلریت در مراتب بعدی قرار می گیرند. علت بیشتر بودن اسمکتیت نسبت به سایر کانیها را می توان احتمالا به زیاد بودن آن در مواد مادری، و تبدیل ایلیت به اسمکتیت نسبت داد.

پستی و بلندی, سفره ی آب زیرزمینی, کانی شناسی, دشت ارژن