مجید کرمانی - دانشجوی ph.D بهداشت محیط، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
کاظم ندافی - استادیار گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی

توسعه روز افزون جوامع شهری و افزایش فعالیتهای اقتصادی و صنعتی در عصر حاضر بدون توجه به ارزیابی اثرات این فعالیتها بر سلامت انسان به عنوان محور توسعه، آلودگی هوای شهرها و مخاطرات ناشی از آلاینده های مختلف را موجب گردیده است. شهر بزرگ تهران نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد و با توجه به اینکه ذرات معلق به عنوان یکی از آلاینده های اصلی هوای شهر تهران بشمار می رود در این مطالعه میزان مواد آلی و معدنی موجود در TSP و PM10 مقادیر سرب موجود در TSP و PM10 ارتباط بین TSP با PM10 و همچنین ارتباط بین غلظت ذرات معلق موجود در هوا با شرایط محیطی اعم از رطوبت نسبت و دما مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق: این پروژه از تاریخ 1/10/80 لغایت 31/1/81 در محدوده بیمارستان دکتر شریعتی تهران انجام شد. با توجه به محاسبات اماری و استاندارهای موجود (EPA)، تعداد 61 نمونه برای TSP و 61 نمونه برای PM10 با استفاده از پمپ نمونه گیر با حجم زیاد (Hi-vol) برداشت شد. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج بدست آمده حاکی آن است که: ارتباط بین غلظت TSP با غلظت PM10 با r=0/96 از لاحظ آماری معنی دار بود، همچنین متوسط نسبت PM10 به TSP در طول دوره نمونه گیری (0/08+0/48) بدست آمد که این رنج نشانگر این مطلب است که 48 درصد ذرات TSP دارای قطر کمتر از 10 میکرون هستند. میانگین غلظت سه ماهه سرب موجود در TSP و MP10 در فصل زمستان 1380 به ترتیب برابر 0/64 mg/m3 و 0/41 mg/m3 بدست آمد. متوسط نسبت سرب موجود در PM10 به سرب موجود در TSP در طول دوره نمونه گیری (0/094+ 0/64) بدست آمد که این رنج نشانگر این مطلب است که 64 درصد ذرات سرب دارای قطر کمتر از 10 میکرون هستند. همچنین نتایج حاصله حاکی از آن است که 0/21 درصد وزنی ذرات TSP و 0/26 درصد وزنی ذرات PM10 را ذرات سرب تشکیل می دهند. 24 درصد ذرات TSP و 32 درصد ذرات MP10 را بخش آلی و 76 درصد ذرات TSP و 68 درصد ذرات PM10 را بخش معدنی تشکیل می دهد. در فصل زمستان و در شرایطی که رطوبت هوا کمتر از 50 درصد و دمای هوا بین 10-5 درجه سانتیگراد باشد بخصوص در روزهای شنبه بیشترین غلظت TSP و PM10 وجود خواهد داشت بویژه اگر این شرایط با پدیده وارونگی هم همراه باشد.

آلودگی هوا، تهران: ذرات معلق، سرب، مواد آلی، مواد معدنی