ملیحه رمضانی - کارشناس ارشد ارتباط تصویری، دبیر هنر متوسطه اول، رتبه ۳ وزارت آموزش و پرورش
گلنار کشاورز - دکتری پژوهش هنر، استادیار گروه ارتباط تصویری، موسسه آموزش عالی اقبال لاهوری

در طول تاریخ هنرهای تصویری ایران میتوان گرایش هنرمندان ایرانی در عمل به سنتی کهن برایترسیم نقوش بصورتی ازلی، بیزمان و بیمکان را تشخیص داد که آن را عالم مثال نامیده اند. این درحالیاست که عالم مثال، عالمی فلسفی و یا عرفانی است و بنابراین دیدن آن برای همگان ممکن نیست . با اینحال کلیتی بصری منتسب به ویژگی های بصری اما غیرمادی مثال، در طول تاریخ در آن ثابت باقی ماندهاست. این کلیت بصری تا زمانی که آموزش نگارگری به شیوه سنتی از استاد به شاگرد روی میداده تداومداشته است. پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که باتوجه به مفهوم مثالی، وضعیت آموزشنگارگری در دوران اسلامی چگونه بوده که اصول کلی تصویری منتسب به عالم مثال دستخوش تغییرنبوده و اساسا مفهومی فلسفی و یا عرفانی که برای همگان قابل دسترس نبوده، چگونه در طی قرون واعصار بدون تغییر ماحوی استمرار داشته است؟ پژوهش حاضر تلاش دارد تا با نگاهی کیفی و شیوهتحقیق توصیفی تحلیلی، به پرسش های فوق پاسخ دهد. با توجه به رابطه هنرمند با اثر هنری و نیز با مخاطبان در ساحت هنر سنتی، هنرمند اثری تولید می کندکه متعلق به فرهنگی مشخص است و از این رو مخاطبانش آن را درک می کنند. صورت های خیالی نیزابداع هنرمندند و با قوه خیال و به صورتی نمادین بیانگر امر زیباشناخت هستند و از آنجا که با فرهنگبصری مخاطب در ارتباطاند، درک می شوند. این امر از طریق نظام آموزش استاد شاگردی و لزوم تبعیت بی چون و چرا از استاد، حتی بدون آگاهی از مفهوم خیالی مثال تداوم یافته است. در بسیاری مواردشاگردان نیز در مسیر مشقکردن، به مقام سلوک واردشده و به درک بهتری از مفهوم این عالمدست پیداکرده است.

هنر سنتی، نگارگری، سنت، تفکر مثالی