فهیمه قائمی زاده - استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
فرشاد دشتی - دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
امیر موسوی - دانشیار، گروه زیست فناوری مولکولی گیاهی، پژوهشگاه ملی ژنتیک و زیست فناوری، تهران، ایران

هدف: اکثر کلون های سیر، غیر گلده و عقیم بوده و به صورت غیر جنسی تکثیر می شوند؛ با این حال برخی از کلون ها گلده بوده وانواع زایا تا حدودی در بین آن ها یافت می شود. درک صحیح از الگوی بیان و ساختار ژن های خانواده ژنی MADS-BOX ازجمله ژنAGL۶ در گیاه سیر از ارزش بالایی برخوردار بوده و می تواند روند برنامه های اصلاحی آن را بهبود ببخشد. تاکنون پژوهشی مبنی شناسایی این ژن موثر در گلدهی و باروری سیر صورت نگرفته است. لذا هدف از تحقیق حاضر بررسی الگوی بیان نسبی ژن AGL۶ در همگروه گلده، نیمه گلده و غیر گلده سیر ایرانی و شناسایی ساختار و توالی نوکلئوتیدی آن می باشد.مواد و روش ها: بدین منظور، ابتدا بیان نسبی این ژن در اندام های مختلف همگروه های گلده، نیمه گلده و غیر گلده سیر ایرانی و با استفاده از روش RT-PCR کمی بررسی شد. سپس بخشی از توالی کد کننده ژن AGL۶ با استفاده از روش مذکور از بافت گلچه های سیر گلده جد اسازی و همسانه سازی شد. نتایج حاصل از توالی یابی و آنالیز همسانه های نوترکیب با استفاده از نرم افزارهای، BLAST، Vector NTI، ORF finder و MEGA۶ مورد ارزیابی قرار گرفت.نتایج: بر اساس نتایج بدست آمده، AGL۶ در مریستم، گل آ ذین، تپال و برچه گلچه های سبز و ارغوانی سیر گلده بیان شد. اما اثری از بیان این ژن در پرچم دیده نشد. سطح بیان آن در مریستم سیر گلده در تمامی مراحل نمونه برداری و به ویژه مرحله القا گلدهی بالاتر ازمریستم سیر نیمه و غیر گلده بود. AGL۶در گل آذین سیر نیمه گلده نیز بیان شد اما بیان آن در این مرحله نیز در مقایسه با گل آذین سیر گلده ۴ برابر کمتر بود. نتایج توالی یابی قطعه همسانه سازی شده، وجود ناحیه کدکننده به طول ۷۲۸ جفت باز را نشان داد که با کد دسترسی OK۰۸۶۷۵۹.۱در پایگاه NCBI ثبت گردید. این توالی نوکلئوتیدی یک پروتئین با ۲۴۳ اسید آمینه را کد می کند و دارای دومین های MADS-box و K-box می باشد. بررسی ها بیانگر تشابه بالا و همپوشانی زیاد این توالی با سایر همولوگ های ژن AGL۶ در سایر گونه های گیاهی و بویژه تک لپه ای های پتالوئیدی نظیر پیاز، لیلیوم، گل نرگس، زعفران در NCBI بود؛ از این رو توالی حاصل AsAGL۶ نامیده شد.نتیجه گیری: در این پژوهش برای اولین بار الگوی بیان یک ژن کلیدی مسیر گلدهی و باروری (AsAGL۶) و ساختار نوکلئوتیدی آن در گیاه سیر مشخص شد. نتایج بدست از این تحقیق میتواند به طور موثری در طراحی برنامه های اصلاحی کلاسیک و مولکولی سیر مورد استفاده قرار گیرند.

باروری, خانواده ژنی MADS-BOX, کلونینگ, گلدهی, Real-time PCR