ابوالفتح مومن - دانش آموخته دکتری تاریخ، گرایش تاریخ معاصر، پژوهشگر تاریخ معاصر ایران و همدان شناس، مدیر پژوهش و کارشناس اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی مدیریت غرب کشور (همدان).

در نهضت اسلامی به رهبری آیت­الله خمینی، روحانیون همدان از همان آغاز نهضت (۱۳۴۱) تا دستگیری و بازداشت وی و مهاجرت علما به تهران و تبعید امام خمینی از ایران و ورود به عراق با ایجاد دالان ارتباطی انقلابیون با آیت­ الله خمینی نقش بارزی داشتند. به خاطر این فعالیت­ ها روحانیون همدان در روند انقلاب اسلامی بازداشت، دستگیر و زندانی شدند و در آستانه پیروزی انقلاب به نقاط دورافتاده کشور تبعید گردیدند. مسئله این مقاله بررسی علل تبعید، میزان تاثیرگذاری فعالیت های سیاسی - اجتماعی روحانیون تبعیدشده همدان علیه رژیم و فرجام کار آنها است. شیوه تحقیق در این پژوهش توصیفی - تحلیلی است که با بهره­گیری از منابع آرشیوی- کتابخانه­ای و تاریخ شفاهی انجام شده ­است. فرضیه مقاله این است که ارتباط معناداری بین اقلیم، عقاید، فعالیت های تبعیدیان، میزان تاثیرگذاری و مقبولیت اجتماعی در زیستگاه بومی و محل اقامت اجباری آنها وجود دارد. یافته های پژوهش نشان می دهد که فعالیت و عقاید سیاسی اجتماعی و مذهبی روحانیون مبارز توام با مقبولیت عامه با انتخاب تبعیدگاه های آنان ارتباط داشته که معمولا محل تبعید ازنظر اقلیم زندگی و فعالیت های آنان، دقیقا مقابل وضعیت قبلی تبعیدشدگان بوده است.

انقلاب اسلامی, روحانیون, همدان, فعالیت های سیاسی, تبعیدیان