خدیجه سادات باقرزاده - دانشجوی دکتری تخصصی رشته مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
خدابخش احمدی - استاد مرکز تحقیقات علوم رفتاری، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران.
شکوه نوابی نژاد - استاد گروه مشاوره، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

مقدمه: اثرات هیجانی و رفتاری افشای خیانت بر هر یک از زوجین درگیر فوق العاده مخرب است؛ به گونه ای که اختلال استرس حاد اولین و مهم ترین بازخورد در مواجهه با آن است. در این زمینه، طرح واره ها همانند چهارچوبی برای پردازش اطلاعات با ایجاد تغییرات عمیق در نگرش به خود، دیگران و جهان می توانند در سطح تجربه استرس حاد موثر باشند. هدف از این پژوهش بررسی نقش طرح واره های ناسازگار در اختلال استرس حاد ناشی از خیانت همسر بود.روش: روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری را زوج های درگیر در خیانت زناشویی تشکیل داد که طی سال های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ به دادگاه ها و مراکز مشاوره خانواده شهرهای تهران و ساوه مراجعه کرده بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند ۱۷۲ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها عبارت بودند از پرسشنامه واکنش استرس حاد استنفورد (کاردنیا و همکارن، ۲۰۰۰) و نسخه کوتاه پرسشنامه طرح واره یانگ (۱۹۹۸). داده ها توسط نرم افزار SPSS۲۴ و با استفاده از شاخص های توصیفی و آزمون های آماری ضریب همبستگی «پیرسون» و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل گردید.نتایج: نتایج نشان داد میزان واکنش های استرس حاد همسر نسبت به خیانت با طرح واره های ناسازگار اولیه (۴۶/۰=r) و حوزه های آن، یعنی بریدگی و طرد (۴۰/۰=r)، خودگردانی و عملکرد مختل (۳۴/۰=r)، دیگر جهت مندی (۲۹/۰=r)، گوش به زنگی بیش ازحد و بازداری (۴۴/۰=r) و محدودیت های مختل (۲۵/۰=r) رابطه مثبت معنی داری دارند (۰۱/۰p<).انواع واکنش های استرس حاد، یعنی نشانگان تجزیه ای، تجربه مجدد، اجتناب، اضطراب و بیش انگیختگی و اختلال در کارکرد نیز با طرح واره های ناسازگار اولیه و حوزه های آن رابطه مثبت معنی داری داشتند (۰۵/۰p<). ۳۳% از کل واریانس اختلال استرس حاد توسط حوزه های طرح واره های ناسازگار اولیه تبیین گردید (۰۱/۰p<).بحث و نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد طرح واره های ناسازگاری که به دلیل خیانت همسر ایجاد می شوند، زمینه بروز اختلال استرس حاد پس از افشای خیانت را فراهم می سازند.

طرح واره های ناسازگار اولیه, اختلال استرس حاد, خیانت زناشویی, افشای خیانت