عظیم امیری - استادیار، مدعو دانشگاه مجازی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره. قم، ایران.

با بررسی آثار علامه طباطبایی پیرامون پیوندهای امت اسلامی می توان برای ارتباطات و تعاملات اجتماعی فرد مسلمان یا امت اسلامی، یک نظام تقریب دینی استخراج کرد. نظام تقریب دینی میزان دلبستگی و هم گرایی افراد را در لایه های گوناگون در یک شبکه کلان تعامل مشخص می سازد. نظام تقریب دینی در چهار لایه انسانی، ادیانی، مذاهبی و ایمانی سامان می یابد. تقریب، در این چهار سطح، تشکیکی و دارای رابطه طولی بوده و در تعامل و کنش با یکدیگر نظام تقریب دینی را بنیان می نهند. محور کلی نظام تقریب دینی در چهار سطح مورد نظر، «ولایت الهی» خواهد بود. در سطح انسانی «استخلاف»، در سطح ادیانی «نبوت عامه»، در سطح مذاهبی «نبوت خاصه» و در سطح ایمانی، «وصایت و امامت» به صورت خاص، محوریت دارند. این تحقیق با رویکرد تحلیلی- توصیفی و با استفاده از آثار علامه طباطبایی و منابع کتابخانه ای انجام شده است. علامه وجود انسان را به دلیل ظرفیت والای خلیفه الهی، شایسته تکریم می داند. در سطح ادیانی، اصول کلی ادیان الهی را ثابت و وجود اختلاف ذاتی میان آنها را نقض غرض الهی دانسته و در سطح مذاهبی، تفکر و تفسیر المیزان علامه در دسته تفاسیر تقریبی جای می گیرد؛ همچنین در سطح ایمانی، بالاترین درجه هم گرایی را میان مومنان و با محوریت اهل بیت^ بیان می کنند. در مجموع نظام تقریب دینی، جایگاه اخوت انسانی، هم گرایی ادیان الهی، وحدت مذاهب و وحدت ایمانی را مشخص می کند.

امت اسلامی, ارتباطات اجتماعی, تقریب, ادیان, مذاهب, ولایت, علامه طباطبائی ره