محمدرضا قائمی نیک - گروه علوم اجتماعی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

تکوین علوم انسانی و اجتماعی مدرن در جهان غربی، محصول یک سیر تاریخی است که معمولا در گسست از قرون وسطی و از دوره رنسانس روایت می شود. افرادی نظیر میشل فوکو در نظم اشیاء: دیرینه شناسی دانش یا توماس کوهن در ساختار انقلاب های علمی و نظایر آنها کوشیده اند تا بر مبنای روش های دیرینه شناسی یا تحولات پارادایمی این تحولات را توضیح دهند. با این حال یکی از چشم اندازهای بسیار مهم در توضیح این تحولات تاریخی، رابطه علم و دین و توضیح این تحولات بر اساس نگاه دینی و متعالی است. در این مقاله با بهره گیری از روش شناسی بنیادین، کوشش شده است تا با بررسی زمینه های «معرفتی» موثر بر شکل گیری این نظریات علمی در جهان غرب، فرایند تکوین این علوم را در نسبت با تحول معنای متافیزیک از شکل سنتی به شکل مدرن آن، مخصوصا در کانت و متفکرین جامعه شناسی بررسی نماییم. با نظر به تاکید بر رابطه علم و دین در این روایت، این مقاله می تواند مقدمه ای بر تاملات علوم انسانی اسلامی باشد.

روش شناسی بنیادین, علم و دین, علوم انسانی, علوم طبیعی, علوم اجتماعی