زینب ستایش مرام - Department of Knowledge and Information Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
معصومه تجعفری - Department of Knowledge and Information Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
محسن نوکاریزی - Department of Knowledge and Information Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
مریم بردبار - Department of Educational and Counseling Psychology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

هدف: با توجه به ضرورت آموزش کارآفرینی در توسعه و ترویج کارآفرینی و نیز مناسب بودن دوران کودکی برای دریافت این آموزش ها، آموزش کارآفرینی به کودکان ضروری است و باید در جست وجوی روش هایی بود که این توانایی را در آنان رشد و پرورش دهد. از آنجاکه ادبیات کودک و به ویژه داستان ها نقشی مهم در آموزش کارآفرینی دارد، توجه به مولفه های کارآفرینی در داستان ها جایگاه خاصی دارد. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف کشف میزان به کارگیری مولفه های کارآفرینی در کتاب های داستانی کودکان گروه سنی «ج» انجام شده است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف پژوهشی کاربردی است که به روش تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه پژوهش ۸۰ عنوان کتاب داستان تالیفی منتخب توسط شورای کتاب کودک برای گروه سنی «ج» در طی سال های ۱۳۹۷-۱۳۹۹ بود که از این میان، ۳۰ عنوان کتاب به روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد. ابزار تحلیل داستان ها سیاهه وارسی محقق ساخته بود. برای بررسی روایی محتوای سیاهه، سیاهه وارسی در اختیار ۱۰ نفر از اعضای هیئت علمی گروه روان شناسی قرار گرفت و پس از کسب نظرات آنان، شاخص نسبت روایی محتوا و شاخص روایی محتوا محاسبه شد و براین اساس اصلاحاتی در سیاهه اولیه صورت گرفت. برای تعیین پایایی سیاهه، ۱۰ درصد از کل کتاب های داستان به صورت تصادفی انتخاب و توسط دو ارزیاب تحلیل شد و سیاهه وارسی برای این کتاب ها تکمیل شد. سپس درصد توافق بین نظرات ارزیابان با محاسبه ضریب پایایی اسکات بررسی شد. این ضریب ۹۴/۰ به دست آمد که نشان دهنده پایایی قابل قبول ابزار بود. سیاهه وارسی نهایی شامل شش مولفه کارآفرینی و ۴۰ زیرمولفه به دست آمد. در نهایت، داده های گردآوری شده ازطریق سیاهه وارسی با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها: درمجموع، میزان به کارگیری مولفه های کارآفرینی در کتاب های داستانی ۹/۳۸ درصد بود. طبق نتایج آزمون فریدمن، بین اولویت مولفه های کارآفرینی اختلافی معنادار وجود داشت، به طوری که مولفه های خلاقیت و نوآوری، و نیاز به موفقیت پرکاربردترین مولفه ها و سپس به ترتیب مولفه های نیاز به استقلال، خطرپذیری، تحمل ابهام و مرکز کنترل درونی قرار داشتند. در سطح جامعه، به طور متوسط میزان توجه به هریک از مولفه های کارآفرینی به این شرح بود: مولفه خلاقیت و نوآوری ۵/۳۶ تا ۵/۵۷ درصد؛ مولفه نیاز به موفقیت ۸/۳۳ تا ۵/۵۳ درصد؛ مولفه نیاز به استقلال ۶/۲۸ تا ۶/۵۲ درصد؛ مولفه خطرپذیری ۵/۲۶ تا ۵/۴۸ درصد؛ مولفه تحمل ابهام ۲۲ تا ۴/۴۴ درصد؛ و مولفه مرکز کنترل درونی ۲۲ تا ۳۷ درصد. همچنین، پس از بررسی ۳۰ عنوان کتاب داستان، تنها ۷ عنوان کتاب داستان با دارا بودن بیش از نیمی از مولفه های کارآفرینی در زمره آثار غنی و مناسب برای آموزش کارآفرینی قرار گرفتند. در این میان، داستان «پوشکا» غنی ترین اثر ازنظر به کارگیری مولفه های کارآفرینی شناخته شد. اصالت/ارزش: در این پژوهش برای اولین بار، کتاب های داستانی کودکان ازنظر به کارگیری مولفه های کارآفرینی تحلیل شدند. یافته های این پژوهش می تواند راهنمای نویسندگان در تالیف کتاب های مناسب برای پرورش کارآفرینی در کودکان باشد. همچنین، آثار ارزشمندی که ازنظر مولفه های کارآفرینی در این پژوهش شناسایی شد می تواند به مربیان، والدین و کتابداران به عنوان کتاب های مناسب برای آموزش کارآفرینی به کودکان معرفی شوند.

age group ‘C’, children, Children’s Book Council, entrepreneurship, storybooks, شورای کتاب کودک, کارآفرینی, کتاب داستان, کودکان, گروه سنی ج