فرید محمدزاده - دانشجوی کارشناسی ارشد باستان شناسی(گرایش دوره اسلامی)، دانشکده باستانشناسی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.
لیلا زنگنه - کارشناسی ارشد، باستان شناسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
فخرالدین محمدیان - دانشجوی دکتری گروه باستان شناسی، دانشگاه بابل، بابل، ایران

در تاریخ سفالگری ایران می­توان از دوره سلجوقی به عنوان عصر طلایی این هنر در کنار سایر هنرها نام برد. یکی از دلایل اهمیت این سفال­ها، ویژگی­های­ طرح و نقش آن­ها می­باشد. نقش­مایه­های سفال­های این دوره از خلاقیت و نبوغ هنرمندان این عصر حکایت می­کند و با مهارت و هنرمندی خاص به اجرا درآمده است. در سفال­های این دوره نقوش متنوعی از قبیل نقوش حیوانی، گیاهی و انسانی به کاررفته ­است که هرکدام از این نقوش معانی و مفاهیم متنوعی را در بر می­گیرد. اسب یکی از عناصر حیوانی به کاررفته در سفالگری دوره سلجوقی است که در فرم­های متنوعی در سفالگری این دوره استفاده شده است. پژوهش حاضر به روش تحلیلی و توصیفی به بررسی معانی نمادین و فرم­های این نگاره­ در ترکیب­بندی سفالینه­های دو شهر ری و کاشان دوره سلجوقی پرداخته شده است. نتایج پژوهش، بیانگر آن است که نقش اسب در سفالینه­های دوره سلجوقی­ در مضامین گوناگون مانند شکار، بزم، تشریفات درباری، جنگ و به صورت مستقل به صورت نماد، ظاهر شده است و جدا از هر کارکردی نشانه و نماد آزادی، قدرت، سرعت و زیبایی می باشد و در قالب این نقش بروز می­کند که کمتر در آثار گذشتگان به آن توجه شده است.اهداف پژوهش:شناخت مضامین و معانی نمادین، نقش اسب در سفالینه­های دوره سلجوقی.فرم، موقعیت و جایگاه قرارگیری نقش اسب در سفالینه­های دوره سلجوقی.سوالات پژوهش:چه مضامین و معانی نمادینی، در نقوش اسب روی سفالینه­های دوره سلجوقی به کار رفته است؟فرم، موقعیت و جایگاه نقش اسب بر روی سفالینه­های دوره سلجوقی، دارای چه ویژگی­های بصری می­باشد؟

سفال, نقش اسب, نماد, دوره سلجوقی