علی قنبری برزیان - University of Isfahan
مصطفی ظهیری نیا - University of Hormozgan

این نوشتار به دنبال تحلیل هویت قومی در جامعه ایرانی بر پایه پژوهش های انجام شده در حوزه هویت قومی است و به این مهم می پردازد که برجستگی هویت قومی در برابر هویت ملی در میان اقوام ایرانی چگونه است؟ و عوامل موثر بر واگرایی و همگرایی کدم اند؟ در چهارچوب نظری، افزون بر دو رویکرد کلان خطی و غیرخطی بودن نسبت و رابطه این دو هویت، از نظریه های ناسیونالیسم قومی، رقابت نخبگان، توسعه نامتوازن و محرومیت نسبی نیز بهره گرفته شده است. در این تحقیق با به کارگیری روش مرور نظام مند، ۴۸ پژوهش مرتبط با مسئله هویت قومی از سال ۱۳۸۰-۱۴۰۱ در ایران انتخاب شدند. یافته ها نشان داد همه اقوام ایرانی بر ایران محوری هویت خود تاکید دارند و برجستگی هویت ملی در اولویت نخست گزینش هویتی همه اقوام ایرانی قرار دارد. همچنین، میانگین نمرات هویت ملی در مقایسه با هویت قومی بسیار بالاتر است و بیش از ۸۵% گروه های اجتماعی مختلف ایرانیان به ایرانی بودن خود افتخار می کنند. درعین حال، بالندگی به هویت قومی و تعهد و تعلق قومی در اقوام ایرانی نمره بالایی دارد (نزدیک به ۶۰). با توجه به نتایج این تحقیقات و تاکید بر مطالبه گری قانون محور توسط اقوام، کنش های جمعی فراقانونی و همراه با خشونت و واگرایانه و گرایش قومی فرامرزی در ذهنیت اقوام ایرانی جایگاهی ندارد.

Ethnic politics, Ethnic identity, Divergence, Convergence, Social justice., سیاست قومی, هویت قومی, واگرایی, همگرایی, عدالت اجتماعی.