برومند سورنی - دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی و مدرس مدعو دانشگاه مذاهب اسلامی واحد سنندج.
سمیه انصاری - دانش آموخته دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام. گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی. تهران. ایران.

کشاورزی یکی از پایه های اصلی نظام اقتصادی ایران در طول تاریخ به خصوص در دوره افشاریه و زندیه بوده است که در معیشت مردم و استقلال سیاسی و اقتصادی حکومت ها نقش اساسی داشته است و حکومت ها برای تسلط بر این ساختار رویکردهای و راهکارهای گوناگونی درپیش گرفته اند، با این حال برخی عوامل طبیعی و غیرطبیعی همواره مانع آن از بهبود و توسعه این بخش حیاتی نظام اقتصادی می شد. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی – تحلیلی بر اساس منابع دست اول و مآخذ معتبر به دنبال پاسخ به این پرسش می باشد که علل موجده در اضمحلال نظام کشاورزی در دوره حکمرانی افشاریه و زندیه چه بوده است؟ یافته ها نشان می د هد علیرغم برخی اقدامات برای بهبود بخش کشاورزی عوامل مختلف مانند جنگ ها و شورش های داخلی و خارجی، و مشارکت و حضور خواسته یا ناخوسته روستاییان در این آشوب ها، کمبود وسایل و ادوات کشاورزی، سیاست زمین سوخته، مهاجرت اجباری و در نهایت بلایای طبیعی و غیر طبیعی در اضمحلال و رکود عمیق بخش کشاورزی در دوره افشاریه و زندیه نقش داشتند.

ایران, افشاریه, زندیه, کشاورزی