هادی فرهنگدوست - گروه معماری اسلامی، دانشکده هنر و معماری اسلامی، دانشگاه بین المللی امام رضا ع، مشهد، ایران
هیرو فرکیش - استادیار، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

معماری معاصر متاثر از تحولات جهانی، حوزه های متنوعی را تجربه می کند که در مواردی باعث گسترش مفاهیم و در مواردی شاهد تغییر مفهوم و کاربرد آنها شده است. مبانی نظری به عنوان هسته معرفتی و دانشی معماری، بن مایه هویت بخش آن است. تفکیک تعریف نشده جنبه های مختلف معماری معاصر از مبانی نظری، باعث رشد مستقل و نامتوازن آنها نسبت به یکدیگر، شکل گیری طراحی فناوری محور به جای طراحی مبانی محور، و کاهش حوزه نفوذ مبانی نظری گردیده است. چالش برانگیزترین قسمت مربوط به حذف و یا بی اثر شدن بخش مهمی از معماری (یعنی مبانی نظری)، آن است که دلایل و عوامل خاصی در چنین امری نقش داشته اند که در بیشتر موارد خارج از فضای علم و عمل معماری بوده اند. معضلات ناشی از آن، لزوم بازشناسی و باز تعریف مفاهیم، جایگاه و کاربرد مبانی نظری معماری را به صورتی جامع نگر و سیستماتیک، دو چندان کرده است. پژوهش بنیادین جاری، به شیوه کیفی به دنبال بررسی آراء و نظرات مختلف در منابع کتابخانه ای پیرامون وضع موجود مبانی نظری معماری معاصر، به شیوه تحلیل و تفسیر است. هدف پژوهش، شناخت عوامل، رابطه و تاثیر گذاری آنها بر مبانی نظری معاصر است. کاربرد این پژوهش در ورود عملی تفکر سیستمی به مبانی نظری معماری، و بسترسازی برای نظریه پردازی و تولید علم مبتنی بر مبانی نظری است. همچنین زمینه ارتباط علمی، تعریف شده و دارای چارچوب مشخص بین مبانی نظری معماری با سایر علوم، از دستاوردهای ورود تفکر سیستمی به معماری است. در نبود چنین نگاهی به مبانی نظری، شاهد عمیق تر شدن شکاف های محتوایی - دانشی و همچنین روشی - دانشی در معماری، ناشی از انفعال و چند روشی در حوزه مبانی نظری نسبت به طراحی، پژوهش، آموزش و فناوری های نوین معماری خواهیم بود.

برنامه دهی, مدیریت دانش, مبانی نظری, فرایند طراحی, معماری معاصر