مجتبی حبیبی عسگر آباد - کارشناس ارشد روانشناسی
محمدعلی بشارت - دانشیار گروه روانشناسی، دانشگاه تهران
زهرا فدایی - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی خانواده درمانی، دانشگاه شهید بهشتی

هدف پژوهش حاضر هنجاریابی مجدد مقیاس میزان، منابع و علائم استرس معلمان کایر یاکو و ساتکلیف (TSS) و بررسی اعتبار و روایی آن بود. برای این منظور۴۳۰ معلم زن و مرد در دو گروه دبیران تربیت بدنی و غیر تربیت بدنی دبیرستان های استان آذربایجان غربی پرسشنامه  TSSرا تکمیل نمودند. روایی واگرا و همگرا از طریق تعیین ضریب همبستگی با مقیاس سلامت روان و فهرست توصیف شغلی (JDI) و اعتبار آن به دو روش بازآزمائی و همسانی درونی محاسبه شد. با استفاده از روش تحلیل عامل به روش چرخش از نوع واریماکس هفت عامل با مقادیر ویژه بالاتر از ۱ استخراج گردید که در مجموع ۴۱/۴۹ درصد از کل واریانس مقیاس استرس معلمان را تبیین می کردند. اما عامل هفتم به دلیل داشتن اعتبار کمتر از ۷/۰ کنار گذاشته شد. شش عامل باقی مانده عبارت بودند از: «وضعیت اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی نامساعد معلمان»، «مسائل مربوط به فضا و امکانات مدرسه»، «مسائل و مشکلات رفتاری دانش آموزان»، «شایستگی و صلاحیت حرفه ای معلمان»، «پائین بودن انگیزه تحصیل در دانش آموزان» و «فشار زمانی». روایی تفکیکی مربوط به افرادی که در طول ۱۲ ماه گذشته تجارب استرس زا داشتند، حاکی از آن بود که بین دو گروه دارای استرس بالا و استرس پایین تفاوت معنی داری از نظر منابع و علائم استرس وجود دارد. بررسی نتایج نشان داد که ۲/۸ درصد از معلمان در ناحیه فاقد خطر، ۱/۱۸ درصد خطر پایین، ۴۰ درصد خطر متوسط، ۵۰/۳۰ درصد خطر بالا، ۲/۳ درصد خطر خیلی بالا قرار داشته و هیچ یک از افراد گروه نمونه در ناحیه بحرانی قرار نداشتند. برطبق نتایج این پژوهش مقیاس TSS واجد ویژگی های روانسنجی مورد نیاز برای کاربرد در پژوهش های روانشناختی و تشخیص­های بالینی استرس معلمان است.

هنجاریابی مجدد, استرس معلمان, اعتبار, روایی