صلاح الدین عبدی - عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه بوعلی سینا
ابوذر گلزار خجسته - دانش آموخته مقطع دکتری دانشگاه بوعلی سینا

تقابل­های معنایی جزء مهم ترین ارکان علم معناشناسی هستند و شناخت مقابل­های هر واژه در روشن شدن معنای دقیق آن بسیار موثر است. این تقابل­ها با انواع خاص خود، می­تواند مترجمان را به معنای دقیق واژگان متن رهنمون ساز­ند و بسیاری از چالش­های ترجمه را حل و فصل نمایند. زبور آل محمد (ص) یا صحیفه سجادیه که شامل نیایش­های گران بهای امام سجاد (ع) است، سرشار از واژگان متقابل با یکدیگر است. در این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد معناشناسی در ترجمه­های آیتی، فیض الاسلام، انصاریان و رحمت کاشانی از بیست نیایش اول صحیفه سجادیه بر اساس انواع تقابل­های معنایی که شامل تقابل مدرج، تقابل مکمل، تقابل دوسویه، تقابل جهتی و تقابل واژگان است، مورد نقد و بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد، ترجمه انصاریان و آیتی نسبت به دیگر ترجمه­ها، بیشتر به تقابل­های معنایی در متن مبدا توجه کرده­اند و فیض الاسلام و رحمت کاشانی با توجه به جمله­های مقارن با یکدیگر، از معنای دقیق دور شده­اند. در بین تقابل­های معنایی، تقابل مکمل بیشترین بسامد و تقابل دوسویه کمترین بسامد را در نیایش­های امام زین العابدین (ع) داشته است.

نقد, تقابل معنایی, ترجمه صحیفه سجادیه, آیتی, انصاریان