ریحانه عموآقایی - استاد، گروه زیست گیاهی و مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
آزاده رفیعی - گروه زیست گیاهی، دانشکده علوم، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

مورد یک گیاه دارویی است که دانه­های آن دارای خواب اولیه هستند. در تحقیق حاضر ابتدا اثر شیوه­های مختلف خراش­دهی (تیمارهای اسید سولفوریک ۷۰ و ۹۰ درصد، سنباده­زنی به­مدت ۵ و۱۰ دقیقه، خراش با تیغ و خیساندن در آب داغ به­مدت ۱۰ و ۲۰ دقیقه) روی شکست خواب بذر ارزیابی شد. نتایج نشان داد که بدون خراش­دهی، جوانه­زنی دانه­ها بسیار کم بود، اما همه شیوه­های خراش­دهی، در حد معنی­داری جوانه­زنی نهایی را افزایش دادند. در بین سطوح مختلف تیمارها، حداکثر جوانه­زنی نهایی با ۲۰ دقیقه خیساندن در آب داغ (۳۳درصد)، ۵ دقیقه تیمار با اسید سولفوریک ۹۰ درصد (۵۹ درصد)، ۱۰ دقیقه سنباده­زدن (۶۳ درصد) و خراش­دهی با تیغ (۶۵ درصد) به­دست آمد. آزمایش بعدی نشان داد که دانه­های مورد، فتوبلاستیک مثبت هستند و تیمار با لیزر هلیم - نئون بیش­تر از نور سفید و قرمز، جوانه­زنی همه دانه­های خراش­دهی شده با شیوه­های فوق را افزایش داد و جوانه­زنی بذرهای سنباده­زده و خراش­دهی­شده با تیغ را به­حدود ۸۵ درصد رساند. نتایج آخرین آزمایش، هم نشان داد غلظت­های ۵/۰درصد نیترات پتاسیم و۱۰۰ میکرومولار سدیم نیتروپروساید (SNP به­عنوان یک ترکیب آزاد کننده (NO) جوانه­زنی، طول و بنیه دانه­رست­های رشد یافته از همه دانه­های خراش­دهی شده را افزایش داد و جوانه­زنی بذرهای سنباده­زده و خراش­دهی شده با تیغ را به حدود ۸۰ درصد رساند. این نتایج نشان دادند که دانه­های مورد یک خواب ترکیبی شامل خواب فیزیکی و فیزیولوژیک دارند که می­تواند با سنباده­زدن و سپس تیمار با سدیم نیتروپروساید یا تابش لیزر هلیم- نئون رفع شود.

آب داغ, اسید سولفوریک, بنیه بذر, تیغ, سنباده, نیترات, نور