علیرضا زند عباس آبادی - Department of the Environment, College of Basic Sciences, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
مهرداد چراغی - Department of the Environment, College of Basic Sciences, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
سهیل سبحان اردکانی - Department of the Environment, College of Basic Sciences, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
بهاره لرستانی - Department of the Environment, College of Basic Sciences, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran
مریم کیانی صدر - Department of the Environment, College of Basic Sciences, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran

زمینه و هدف: از آنجا که پایش آلاینده های سمی در اکوسیستم های شهری از اهمیت ویژه ای برخوردار است، این پژوهش با هدف ارزیابی قابلیت گونه های اقاقیا و کاج تهران برای پالایش زیستی عناصر سرب، کروم و نیکل در مناطق شهری همدان در سال ۱۴۰۲ انجام یافت. روش بررسی: در مجموع ۳۶ نمونه خاک و ۷۲ نمونه گیاهی از ۱۲ مکان نمونه برداری برداشت شد و پس از آماده سازی نمونه ها در آزمایشگاه، محتوای عناصر در آن ها با استفاده از ICP-OES خوانده شد. همچنین مقادیر شاخص های PI، PLI، BAF و CR محاسبه شد. یافته ها: بیشینه میانگین محتوای عناصر سرب، کروم و نیکل (mg/kg) در نمونه های خاک با ۷۲/۲، ۶۷/۵ و ۱۰۱ به ترتیب مربوط به مکان های تجاری، صنعتی و تجاری بود. در نمونه های برگ/سوزن شسته نشده و شسته شده بیشینه میانگین محتوای عنصر سرب مربوط به کاربری تجاری و برای عناصر کروم و نیکل نیز مربوط به کاربری صنعتی بود. میانگین مقادیر PI از ترتیب نزولی کروم > نیکل > سرب تبعیت کرد. میانگین مقادیر شاخص PLI نیز بیانگر شرایط آلودگی "متوسط" در همه مکان های مورد مطالعه بود. میانگین مقادیر شاخص BAF عناصر برای برگ اقاقیا و سوزن کاج تهران در دامنه ۱/۰۰-۰/۱ متغیر و بیشینه میانگین مقادیر شاخص CR برای عناصر سرب و کروم مربوط به کاج تهران و برای عنصر نیکل نیز مربوط به گونه اقاقیا بود. نتیجه گیری: اقاقیا و کاج تهران از قابلیت پالایش عناصر بالقوه سمی از محیط برخوردار بوده و استفاده از آنها به عنوان زیست نشانگر مناسب و کارآمد عناصر فلزی در اکوسیستم های آلوده توصیه می‎شود.

Metal pollution, Pollution indices, Bioremediation, R. pseudoacacia, P. eldarica, آلودگی فلزی, شاخص های آلودگی, پالایش زیستی, اقاقیا, کاج تهران