علی عباس حیاتی - عضو هیات علمی دانشگاه رازی کرمانشاه
حامد هادی - دانشجوی دوره دکتری دانشگاه مفید

دعوای رفع تصرف عدوانی برای حمایت از یک تاسیس حقوقی که همان حق تصرف مادی است به وجود آمده است. این دعوا به تقلید از حقوق فرانسه وارد حقوق ایران شده و از تصرف مادی صرف حمایت می کند که این تصرف نیازمند ویژگی های تصرف مالکانه نیست، این حمایت بر چه پایه و اساسی است به عبارت دیگر مبنای این نوع حمایت چیست؟ مبانی حقوقی متعددی راجع به این مطرح شده است که عبارت اند از: ۱- حمایت از مالکیت واقعی ۲- منع احقاق حق شخصی ۳- اماره مشروعیت تصرف. در فقه امامیه چنین تاسیسی وجود ندارد ولی بر اساس اصول و قواعد فقهی موجود می­توان با برخی تفاسیر قاعده ید را مبنای این دعوا به شمار آورد. در پایان این نتیجه حاصل گشت که مبنای حقوقی دعوای رفع تصرف عدوانی ممانعت از احقاق حق شخصی است و این دعوا به علت این که از تصرف غاصبانه در مقابل مالک واقعی حمایت می کند با قاعده ید در تعارض است. بنابراین یا باید مقررات راجع به این دعوا را اصلاح نمود و یا باید این دعوا را به عنوان مسائل مستحدثه دانست و بر این اساس صحت آن­­ را تایید نمود.

دعوای رفع تصرف عدوانی, قاعده ید, اماره مشروعیت تصرف, مالکیت واقعی, سبق تصرف, لحوق تصرف صرف