علی سعیدی - دانشگاه جامع امام حسین (ع)
محمد بداغی - دانشگاه جامع امام حسین (ع)
حسین غضنفر - دانشگاه جامع امام حسین (ع)

هدف: توجه به ایمنی شهروندان در طراحی شهری امری است که باید قبل از آغاز شکل گیری شهر موردتوجه ویژه قرار گیرد؛ اما به دلیل قدمت بالای شهرهای کشورمان این امر ممکن نبوده و ما باید اقدامات پدافندی را بروی شهرهای موجود انجام دهیم کلان شهر همدان به لحاظ موقعیت جغرافیایی و نیز از منظر مرکزیت استان که عمده مراکز ثقل در آن واقع شده است از اهمیت ویژه ای برخوردار است و همواره می تواند مورد تهدید سیاسی و نظامی قرار گیرد هدف این تحقیق بررسی و ارزیابی مسیرهای شهر همدان و مشخص نمودن مسیرهای ایمن در زمان تهاجم با استفاده از الزامات و ملاحظات پدافند غیرعامل است تا در زمان بحران (تهاجم) و تخلیه اضطراری جمعیت شهر ایمنی و سلامت شهروندان تامین گردد. روش شناسی پژوهش: پژوهش حاضر تحقیقی کاربردی بوده، و در زمره پژوهش های توصیفی - تحلیلی قرار دارد اطلاعات موردنیاز با استفاده از روش های اسنادی، شامل اسناد کتابخانه ای، مشاهداتی و میدانی گردآوری شده است. برای این منظور تعداد ۳۰ نفر کارشناس به عنوان خبره انتخاب و اطلاعات با استفاده از روش تحلیل آماری و نرم افزار spss معیارها مورد ارزیابی و وزن دهی قرار گرفته و با استفاده از نرم افزار GIS مسیرها مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان می دهد شهر همدان دارای ۳ مسیر خروجی اصلی و ۷ مسیر خروجی فرعی است و مرکز شهر دارای تراکم بالای جمعیت است و از لحاظ و جود فضای سبزو باز قسمت شمالی شهر دارای فضای کافی بوده ولی ناحیه مرکزی و جنوبی و جنوب غربی دارای فضای باز و سبز بسیار کمی می باشند در شهر همدان برای کاهش ترافیک در زمان عادی از زیرگذر و پل ها در تقاطع های کمربند میانی شهر استفاده شده است و مراکز خدمات درمانی و بیمارستان ها از پراکندگی مناسبی برخوردار نیستند و حداکثر در نواحی مرکزی شهر قرار دارند نقاط خطرزا در حریم مسیرها وجود ندارد اما تخریب ساختمان های بلندمرتبه در زمان حمله دشمن باعث مسدودشدن مسیرها و به خطر افتادن ایمنی شهروندان خواهد شد. نتیجه گیری: یافته های تحقیق نشان می دهد مسیرهای شهر همدان با توجه به اصول پدافند غیرعاملی طراحی نشده و دارای نقاط گرهی زیادی است و در حریم مسیرها نقاط خطرزا وجود دارد که می تواند در زمان تخلیه اضطراری تخلیه شهر را مختل کند و ایمنی شهروندان را به خطر بیندازد که برای این موارد پیشنهاداتی ارائه شده است.

تخلیه اضطراری, مسیریابی, شهر, ایمنی, GIS