شایان صالحی - Medical Student, Student Research Committee, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran
محمدباقر رجبعلیان - Assistant Professor, Department of Urology, School of Medicine, Shahid Beheshti Hospital, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran
هدی شیرافکن - Assistant Professor of Biostatistics, Social Determinants of Health Research Center, Health Research Institute, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran
عمادالدین موعودی - Associate Professor, Department of Ourology, School of Medicine, Cancer Research Center, Health Research Institute, Shahid Beheshti Hospital, Babol University of Medical Sciences, Babol, Iran

سابقه و هدف: سرطان پروستات شایع ترین بدخیمی اوروژنیتال مردان در بسیاری از مناطق جهان می باشد که در سال های اخیر در سراسر دنیا از جمله کشورهای آسیایی و هم چنین در ایران نیز در حال افزایش است. خطر نسبی بروز سرطان پروستات برای کسانی که سابقه خانوادگی این بیماری را در بستگان نزدیک دارند تقریبا ۲ تا ۳ برابر است و میزان بروز با افزایش تعداد بستگان مبتلا، افزایش می یابد. اگر چه سابقه خانوادگی سرطان پروستات یک عامل خطر ثابت شده برای این بیماری است، اما مطالعات کمی ارتباط بین وجود سابقه خانوادگی این سرطان و درجه خطر آن را بررسی کرده اند. لذا هدف از این مطالعه بررسی ارتباط بین وجود سابقه خانوادگی سرطان پروستات و درجه خطر سرطان پروستات در زمان تشخیص است. مواد و روش ها: این مطالعه مورد- شاهدی بر روی ۳۲۲ نفر از بیماران در دسترس مبتلا به سرطان پروستات مراجعه کننده به مراکز درمانی تابع دانشگاه علوم پزشکی بابل که به دنبال بیوپسی پروستات، سرطان پروستات برای آن ها تشخیص داده شد، انجام گردید. بیماران به دو گروه مورد (وجود سابقه خانوادگی سرطان پروستات) و شاهد (عدم وجود سابقه خانوادگی سرطان پروستات) تقسیم شدند. اطلاعات مربوط به سابقه خانوادگی، نمره گلیسون، PSA و مرحله بالینی از همه بیماران از طریق پرونده و تماس تلفنی استخراج شد. سابقه خانوادگی مثبت سرطان پروستات به صورت زیر بیان می شود: بیمارانی که حداقل دو نفر از بستگان درجه یک آن ها در هر سنی مبتلا به سرطان پروستات هستند. هم چنین بیمارانی که یک نفر از بستگان درجه یک و حداقل دو نفر از بستگان درجه دو در هر سنی مبتلا به سرطان پروستات هستند. در سرطان پروستات ارثی حداقل سه نفر از بستگان درجه یک مبتلا به سرطان پروستات هستند یا بروز سرطان پروستات در سه نسل متوالی از یک دودمان (پدری یا مادری) وجود دارد. هم چنین حداقل دو نفر از بستگان درجه یک یا دو، در سن زیر ۵۵ سال بروز زودرس سرطان پروستات داشته اند. ارتباط بین وجود سابقه خانوادگی سرطان پروستات در بستگان درجه یک شامل: پدر، برادر و فرزند و بستگان درجه دو شامل: پدربزرگ، عمو، دایی، پسرعمو، پسر دایی، پسرعمه و پسر خاله با درجه خطر سرطان پروستات در سه گروه (کم خطر با PSA کمتر از ۱۰، نمره گلیسون کم تر از ۷ و خطر متوسط با PSA بین ۱۰ تا ۲۰ یا نمره گلیسون ۷ و خطر بالا با PSA بیش تر از ۲۰ یا نمره گلیسون بیش تر از ۷) در زمان تشخیص مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: میانگین سنی بیماران هنگام تشخیص سرطان پروستات۸/۹۷/±۶۷/۲۳ سال بود، که در محدوده سنی ۹۳-۴۳ سال قرار داشتند. ۲۳/۳ درصد بیماران مورد مطالعه سابقه خانوادگی سرطان پروستات و ۱/۹ درصد سابقه خانوادگی موروثی سرطان پروستات داشتند. با افزایش سن تشخیص، درجه خطر سرطان پروستات افزایش یافت، به طوری که ۶۳/۹ درصد بیمارانی که سرطان پروستات در سن بالای ۷۱ سال در آن ها تشخیص داده شد، سرطان پروستات با درجه خطر بالا داشتند که نشان می دهد با افزایش سن تشخیص سرطان پروستات، درجه خطر سرطان پروستات افزایش می باید(۰/۰۰۱=P). در سن بین ۶۱ تا ۷۰ سال ۶۲ نفر ( ۴۴/۹ درصد) با درجه خطر بالا بودند در حالی که در سن زیر ۶۰ سال، ۳۳ نفر با درجه خطر بالا مشاهده شد(۰/۰۰۱>P). هم چنین بین سابقه خانوادگی مثبت سرطان پروستات و درجه خطر ارتباط آماری معنی داری وجود داشت در ۷۵ مورد مثبت (۲۳/۳ درصد) در مقابل (۲۴۷ مورد منفی (۷۶/۷ درصد) (۰/۰۵>P). استنتاج: یافته های این مطالعه نشان داد که ارتباط مثبت بین سابقه خانوادگی سرطان پروستات و درجه خطر سرطان پروستات وجود دارد، که نشان دهنده اهمیت غربالگری سرطان پروستات با PSA و معاینه انگشتی رکتال از سن مناسب در این بیماران است

prostate cancer, risk level, family history, Gleason score, PSA, سرطان پروستات, درجه خطر, سابقه خانوادگی, نمره گلیسون, PSA