حسین واحدی کوجنق - گروه روان شناسی تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
ناصر کریمی - گروه علوم پایه، دانشگاه فرهنگیان،تهران، ایران
رسول رضایی - گروه روان شناسی تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
ایوب اسماعیل پور - گروه فیزیک، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، ایران

پیشینه و اهداف: در آرمان­های مطرح شده از طرف صاحب­نظران برای نظام­های تعلیم و تربیت در قرن بیست و­یکم، از معلم به عنوان تکیه­گاه هر تغییر و تحولی یاد می­شود. صلاحیت مجموعه­ای از دانش، مهارت و توانایی­های یک شغل خاص است که باعث می­شود، فرد در انجام وظایف به موفقیت دست پیدا کند. درتحقیقات آموزشی اخیر، اصطلاح صلاحیت حرفه­ای برای توصیف پیش نیازهای خاصی استفاده می­­شود که معلمان برای موفقیت در کار لازم دارند. فرض بر این است که این صلاحیت حرفه­ای می­تواند، آموخته و تدریس شود. صلاحیت حرفه­ای شامل دارا بودن دانش حرفه­ای و همچنین جنبه­های انگیزشی و عاطفی می­باشد. دانش حرفه­ای به انواع مختلفی از جمله دانش محتوا، دانش محتوای پداگوژیک و دانش پداگوژیکی-روان­شناختی تقسیم می­شود. صلاحیت معلم به توانایی او درکفایت تامین خواست­ها و مقتضیات حرفه­ی تدریس، با بکارگیری مجموعه­ای یکپارچه از دانش، مهارت، و نگرش گفته می­شود به گونه­ای که این مجموعه در عملکرد و واکنش معلم تجلی یابد. بر اساس مدل رشدی صلاحیت حرفه­ای معلمان، به نظر می­رسد ویژگی­های روان­شناختی معلم نقش مهمی برای به دست آوردن فرصت­های یادگیری ایفا کند. علاوه بر این پیشنهاد شده است که فراتر از دانش موضوعی خاص جنبه­های بیشتری ازمعلم مانند باور معلمان و ویژگی­های انگیزشی و عاطفی، پیش نیازهای مهمی برای آموزش و انگیزه دادن به دانش­آموزان می­باشند. هدف از مطالعه حاضر، بررسی صلاحیت­های حرفه­ای معلمان، فارغ­التحصیلان دانشگاه فرهنگیان، تربیت معلم سابق و سایر دانشگاه ها می­باشد. روش ها: طرح پژوهش حاضر از نوع تحقیقات علی-مقایسه ای است. نمونه آماری عبارت است از ۲۱۰ معلم فیزیک و ریاضی در سه گروه فارغ­التحصیل دانشگاه فرهنگیان، تربیت معلم سابق و سایر دانشگاه­های کشور که از نظر ویژگی­های جمعیت شتاختی مشابه می باشند. هر سه گروه به وسیله پرسشنامه صلاحیت­های حرفه­ای معلمان مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج تحلیل واریانس دوراهه نتایج نشان می­دهد که صلاحیت­های حرفه­ای معلمان سه گروه باهم تفاوت دارند. از نظر صلاحیت شناختی فارغ­التحصیلان دانشگاه فرهنگیان وضعیت بالاتری در مقایسه با دو گروه دیگر دارند. فارغ­التحصیلان مراکز تربیت معلم نیز تفاوت معنی­داری با فارغ­التحصیلان سایر دانشگاه­ها دارند. از نظر صلاحیت مدیریتی تفاوت فارغ­التحصیلان دانشگاه فرهنگیان با فارغ­التحصیلان مراکز تربیت معلم معنی دار نیست، اما از فارغ­التحصیلان سایر دانشگاه­ها بالاتر است. در مورد صلاحیت نگرشی تفاوت بین گروه ها معنی­دار نمی­باشد. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که صلاحیت حرفه­ای معلمان باهم تفاوت معنی­داری دارد. صلاحیت شناختی فارغ­التحصیلان دانشگاه فرهنگیان از سایر فارغ­التحصیلان بالاتر است.  فارغ­التحصیلان مراکز تربیت معلم نیز صلاحیت شناختی بالاتری در مقایسه با فارغ­التحصیلان سایر دانشگاه­ها دارند. از نظر صلاحیت مدیریتی فارغ­التحصیلان دانشگاه فرهنگیان تفاوت معنی­داری را با فارغ­التحصیلان مراکز تربیت معلم نشان نداده­اند، اما در مقایسه با گروه فارغ­التحصیلان سایر دانشگاه­ها وضعیت بهتری دارند. در این مورد، تفاوت بین فارغ­التحصیلان تربیت معلم سابق و سایر دانشگاه­ها معنی­دار نمی­باشد. در صلاحیت نگرشی، تفاوت بین گروه­های معلمان معنی­دار نمی­باشد، به این معنی که این سه دسته، به یک اندازه در فارغ­التحصیلان خود صلاحیت نگرشی ایجاد کرده­اند.

صلاحیت حرفه ای, دانشگاه فرهنگیان, تربیت معلم, معلمان, فارغ التحصیل