ایمان حقیان - دانشگاه تربت حیدریه
حسین بهروشیان - دانشگاه تربت حیدریه
مجید ابوطالبی - دانشگاه تربت حیدریه

اکوسیستم های خشک و بیابانی بخش اعظم سرزمین ایران را در بر گرفته است. این مناطق، مورد بهره برداری جوامع محلی منطقه قرار می گیرند؛ ازاین رو با توجه به اهمیت حفظ و توسعه اکوسیستم های طبیعی مناطق خشک و بیابانی، پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر به کارگیری اقدامات حفاظت از مراتع از سوی بهره برداران، با استفاده از ترکیبی از روش های پیمایش و مطالعه موردی در مراتع خشک و بیابانی شهرستان بردسکن انجام گرفت. جمع آوری داده ها از طریق بررسی اسناد، گروه های متمرکز، مصاحبه های نیمه ساختاریافته و مصاحبه های ساختاریافته از طریق پرسشنامه، با نمونه ای تصادفی متشکل از ۲۲۲ بهره بردار در شهرستان بردسکن که به روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شده بودند صورت گرفت؛ و درنهایت داده ها با استفاده از نرم افزار Spss تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان داد دانش بهر ه برداران درباره نقش، اهمیت و عوامل موثر بر تخریب مراتع نسبتا بالا بود، ولی اقدام آن ها درخصوص عملیات مکانیکی در حد کم گزارش شد. همچنین نتایج نشان داد اقدام آن ها در زمینه عملیات بیولوژیک و مدیریت چرا با اجرای طرح های مرتع داری همراه با تعامل بهره برداران با نهادهای بیرونی، شرکت در دوره های ترویجی، افزایش تحصیلات و افزایش سطح اراضی زراعی و باغی رابطه مثبت و معنی داری دارد. همچنین براساس تحلیل مسیر، ۳۷ درصد تغییرات اقدام بهره برداران در مورد حفاظت از مراتع، به وسیله متغیرهای اقدامات اصلاحی/احیایی مراتع، دانش افراد در مورد اقدامات حفاظتی، روابط با کارشناسان منابع طبیعی، تحصیلات و تعداد دوره هایی که فرد شرکت کرده بود، تبیین می شد. می توان نتیجه گرفت فعالیت های آموزشی و روابط با کارشناسان می تواند در افزایش دانش بهره برداران و اقدام بیشتر و پایداری بهره برداری از مراتع تاثیرگذار باشد.

مشارکت, اصلاح مراتع, مناطق خشک و بیابانی, بردسکن