عبدالمحمد طاهری - گروه مدیریت آموزشی، دانشکده اقتصاد و مدیریت واحد شیراز، شیراز، ایران
نجف طهماسبی پور - روانپزشکی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران
معصومه صادقی کهمینی - مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، فارس، شیراز، ایران

تحقیق حاضر با هدف تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی سال سوم راهنمایی براساس طبقه­بندی بلوم در حیطه شناختی و مقایسه آن با حیطه شناختی آزمون تیمز ۲۰۰۷ انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق کل محتوای کتاب علوم تجربی سال سوم راهنمایی سال ۸۹-۹۰ با ۱۵۶ صفحه، ۴ بخش و ۱۴ فصل می باشد که پژوهشگران به منظور به دست آوردن نتایج قابل اعتماد، جامعه آماری را به عنوان نمونه در نظر گرفته اند. روش این پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. برای جمع­آوری اطلاعات در رابطه با هدف های رفتاری، به کمک متن کتاب و همچنین کتاب راهنمای معلم، اهداف رفتاری کتاب استخراج شد. ابزار مورد استفاده در تحلیل محتوا و طبقه­بندی اهداف رفتاری در سطوح حیطه شناختی جدول "هدف محتوا"می باشد که برای سنجش روایی آن از روایی محتوایی استفاده گردید. همچنین برای سنجش پایایی با استفاده از ضریب توافق، مقدار ۷۶/۰ به دست آمد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که ۳۵/۲۵ درصد اهداف کتاب در سطح دانش، ۱۴/۴۰ درصد در سطح درک و فهم، ۵۶/۱۰ درصد در سطح کاربرد، ۱۵/۹ درصد در سطح تجزیه و تحلیل، ۹۳/۴ درصد در سطح ترکیب و ۸۷/۹ درصد در سطح ارزشیابی است. سپس با توجه به حیطه شناختی مورد سنجش در آزمون تیمز که شامل ۳ سطح: دانش، کاربرد و استدلال است، محققان با استفاده از سطوح حیطه بلوم (دانش و درک و فهم را معادل سطح دانش در آزمون تیمز، کاربرد را معادل سطح کاربرد و تجزیه و تحلیل و ترکیب و ارزشیابی را معادل سطح استدلال) فرض دانستند و سپس با استفاده از مولفه ترکیب نتایج زیر حاصل گردید؛ درصد اهداف اختصاص یافته به سطوح دانش، کاربرد و استدلال در حیطه شناختی، آزمون تیمز ۲۰۱۱ با درصد اهداف رفتاری کتاب علوم تجربی در این سه سطح تفاوت معنادار دارد. همچنین مقایسه بین حیطه محتوایی کتاب و حیطه محتوایی مورد سنجش در آزمون تیمز ۲۰۰۷ نشان دهنده این بود که بین دو حیطه نیز تفاوت وجود دارد. در نتیجه می توان یکی از علل عدم موفقیت دانش­آموزان ایران در آزمون تیمز ۲۰۱۱ را محتوای کتاب دانست که مستلزم تجدید نظرجدی مولفان در محتوای کتاب مذکور است.

تحلیل محتوا, کتاب علوم تجربی, بلوم, تیمز